1
ANNEKE VAN BAALEN
Inkapseling
*
Het probleem of vrouwen geld moeten gaan verdienen met het feminisme - of werken
voor geld binnen de vrouwenbeweging valt - is een onderdeel van het probleem hoe
de vrouwenbeweging ‘inkapseling’ kan voorkomen.
In demokratieën worden mensen die protesteren in het algemeen niet in
gevangenissen of concentratiekampen opgesloten. Zij worden zo mogelijk
doodgezwegen, in ieder geval door de media, maar ook door hun dagelijkse
omgeving, die iedereen met een afwijkend standpunt al snel heeft geïsoleerd met ‘O
daar heb je die weer’. Dat kan leiden tot aanpassing van de afwijkende mening, maar
ook tot ziekte, krankzinnigheid of dood, als de draagster van de afwijkende mening
noch in staat was zich te laten horen, noch haar mening te veranderen.
Hoe meer protesterenden er zijn, hoe moeilijker het doodzwijgen wordt. De
protesterenden steunen elkaar en leren hun mening steeds beter formuleren; het
verbreden en versterken van die mening wordt op zichzelf een maatschappelijk
proces: een beweging. Een beweging van een bepaalde groep mensen die verandering
van het maatschappelijk systeem eisen is gevaarlijk voor iedereen die bij de
verandering voorrechten zou verliezen. Al die bevoorrechten gaan dus samenwerken
om die beweging onschadelijk te maken, met geweld of met beleid. Het laatste
noemen we ‘inkapseling’.
Bij de vrouwenbeweging hebben ze het eerst geprobeerd met agressiviteit. Feministen
zijn lesbies! Feministen zijn mannenhaatsters! Feministen zijn egoïsten! De toen nog
kleine vrouwenbeweging heeft die agressie redelijk doorstaan, door te zeggen: nou
èn? Natuurlijk haten we mannen; en als we niet lesbies waren dan worden we het nu,
uit eigen keuze; en het wordt tijd dat we eindelijk eens aan onszelf gaan denken in
plaats van volledig voor anderen te leven.
Ik zeg dat we het redelijk doorstaan hebben, niet dat het echt goed gegaan is. Want ik
geloof dat veel vrouwen in de beweging hebben gedacht dat het feminisme bestaat uit
deze ontkenningen, deze omkering van het traditioneel vrouwelijke gedrag; dat het
feministies is om lesbies te zijn, mannen te haten, alleen aan jezelf te denken. En
omdat veel vrouwen dat dachten - vooral het laatste - was de basis voor de
inkapseling al gelegd. Feminisme is geen eenvoudige omkering van de vrouwenrol.
Feminisme is een politieke levenshouding, de wil om met andere vrouwen samen de
samenleving zo te veranderen dat vrouwen een menswaardig leven kunnen hebben.
Dat betekent dat je ervoor verantwoordelijk bent om met anderen een strategie te
maken die geschikt is om dat doel te bereiken. Het betekent dat je na moet denken
over wat de gevolgen zijn van een bepaalde strategie, dat je je bewust moet zijn van
de ‘paradox van de onbedoelde gevolgen’: het feit dat de beste bedoelingen dikwijls
tot hele andere resultaten leiden, omdat andere maatschappelijke processen met die
bedoelingen op de loop gingen.
Om op de inkapseling terug te komen, dat gebeurt door vertegenwoordigers van een
protestbeweging op te nemen in maatschappelijke instituties. Dat heeft twee funkties:
ten eerste een symbolische geruststelling voor de protesterende groep: kijk maar,
jullie krijgen steeds meer macht, er zit al één neger (socialist, vrouw) in de regering,
*
Verschenen in ts Feminist 1, Amsterdam 1977, De Bonte Was
 |
 |
 |