1
ANNEKE VAN BAALEN EN MARIJKE EKELSCHOT
De seksuele revolutie
De seksuele revolutie is de reden geweest van het ontstaan van het radikaal-feminisme; en
vervolgens heeft het ‘radikaal-feminisme’ de seksuele revolutie bevorderd en verdiept. Dat is
nog eens dialektiek! Want de aanhalingstekens geven al aan, dat het ‘radikaal-feminisme’
dat de seksuele revolutie bevordert, natuurlijk niet hetzelfde is als het radikaal-feminisme dat
ontstond als verzet tegen de seksuele revolutie. Het is een anarchistiese gemeenplaats, dat
wie zich verzet tegen een bepaalde maatschappelijke macht, uiteindelijk gaat lijken op die
macht, omdat men de strijd laat bepalen (definiëren) door de tegenstander - en zoiets is er
met het radikaal-feminisme ook gebeurd. Het is iets heel anders geworden dan de bedoeling
was - voorzover het zich alleen verzette tegen seksuele onderdrukking, en niet tegen
uitbuiting van vrouwenarbeid, werd het bruikbaar om de seksuele onderdrukking te
versterken.
In andere artikelen in Feminist III wordt uitgelegd hoe dat gegaan is. Hier dus alleen in het
kort: als het radikaal-feminisme niet kan verklaren hoe mannen en vrouwen geworden zijn
zoals ze zijn (geen historiese teorie heeft) komt het onherroepelijk uit op biologisme: mannen
en vrouwen zijn verschillend naar hun natuur. Feministen denken dan een heel biezonder
standpunt in te nemen door de zeggen dat vrouwen beter zijn dan mannen - maar ze
realiseren zich dan kennelijk niet dat, sinds een eeuw of twee, mannen dat ook zeggen; dat
de plicht om goed te doen juist de vrouwelijke onderdrukking zelf is (halfslachtige feministen
zijn altijd dol geweest op de kerkvaders, omdat die vrouwen zo vies en slecht vinden; de
moderne kerken zeggen dat allang niet meer, die zeggen juist dat vrouwen te goed zijn voor
deze wereld).
Al diegenen die Firestones verklaring (dat de vrouwenonderdrukking voortkomt uit de
biologiese gezinssituatie) hebben geloofd (of zelf bedacht: het is een eenvoudig
terugprojekteren van de moderne situatie), waren dus eigenlijk het feminisme al weer uit
zodra ze eraan begonnen waren. Alsof je te lang in de draaideur bent gebleven, en dan weer
uitkomt waar je begonnen was, terwijl je toch dacht van alles gedaan te hebben.
Wat die draaideur was, heeft de franse filosoof Foucault ons onlangs uitgelegd. Zijn nieuwe
boekje over de geschiedenis van de seksualiteit (The history of sexuality, Vintage 1980) kan
in één zin worden samengevat; het praten over seksuele onderdrukking is de seksuele
onderdrukking zelf. Door het gepraat wordt namelijk de suggestie gewekt dat seksualiteit
bestaat, ergens opgesloten zit, alleen nog maar bevrijd hoeft te worden. Wie geen lustvol
seksleven heeft, moet harder werken aan die bevrijding. En dat is nu juist de ellende zelf.
Foucault beschrijft hoe dit proces door de kerk, via de biecht op gang gebracht is en door de
psychiatrie geperfektioneerd. Hij verklaart echter niet waarom de kerk dit deed, liever gezegd
waarom dit specifieke middel gekozen werd om macht over de gelovigen te krijgen. Hoe zou
hij ook iets kunnen verklaren? Hij spreekt over mensen, niet over mannen en vrouwen, en wij
weten zo langzamerhand dat seksualiteit tegenwoordig voor mannen iets anders betekent
dan voor vrouwen. Wat seksualiteit voor vrouwen betekende in de zestiger jaren, in de jaren
van het ontstaan van de radikaal-feministiese beweging is in Vrouwen over seksualiteit van
De Bonte Was samengevat in twee woorden: ‘geen zin’. Aan datzelfde boek is de verwarring
van de radikale beweging over de seks te zien. Wij dachten in 1975 nog dat ‘geen zin in
seks’ betekende: geen zin in seks met mannen. Tegelijkertijd vonden we het uiterst
merkwaardig, ja zelfs een beetje belachelijk, dat bijna alle seksopstellen die binnenkwamen
hetzelfde patroon volgden: eerst geen zin, dan na enige oefening van man zin geleerd, dan
man geschrokken, man weggedaan, vriendin gevonden, nu wél zin. We vonden dat zo
eentonig, dat hoewel geen van ons nog ooit met een man wou neuken, we alle ons bekende
hetero’s hebben gevraagd om een verhaal over een gelukkig heteroseksleven. Helaas,
slechts één van de tien vrouwen die ons een verhaal beloofde leverde het in - en dat ging
over ‘een dode mus in bed’ (ze is nu al jaren gescheiden). Dus hebben we de verhalen maar
1
De seksuele revolutie verscheen in De Bonte Was, Feminist III, Amsterdam 1982
 |
 |
 |