Anneke van Baalen en Marijke Ekelschot, TEGENNATUURLIJK, Amsterdam 1985, De Bonte Was
3
ZIJN KRESJES GOED VOOR MOEDERS?
Zijn kresjes nu goed voor moeders, of niet? Een prangende vraag. Het antwoord kan immers
vergaande gevolgen hebben voor het vrouwenleven in het algemeen en voor de
prioriteitenstelling van de vrouwenbeweging in het biezonder. Wij zochten het dus voor u uit.
Niet alleen aan de hand van een literatuurstudie, maar ook door veldonderzoek.
Om bij het laatste te beginnen, het veldonderzoek was niet gemakkelijk. Onmiddellijk werden
we gekonfronteerd met de zogenaamde 'observer's paradox': wij wilden het spontane gedrag
van moeders in de kresj bestuderen, maar door onze aanwezigheid beïnvloedden we hun
gedrag. Ook onze fotografe moest in zeer moeilijke omstandigheden werken. Hoewel het
ons vrij lang lukte onopgemerkt door de moeders ons werk te doen, kregen ze ons toch
uiteindelijk in de gaten. Ze raakten zo opgewonden dat wij moesten ophouden met ons werk.
De kresjleidster bleek later zoveel moeite gehad te hebben met het weer rustig krijgen van
de moeders, dat zij ons geen toestemming wou geven om nog een keer te komen
observeren.
Veldonderzoek: Hoewel we dus te weinig tijd hadden gehad om echt diepgaand onderzoek
te doen, ontdekten we toch een aantal saillante gegevenheden. Zo viel eigenlijk meteen al
op dat in de kresj alles voor moeders veel te klein was. De poppenhoek bijvoorbeeld. Bij het
inrichten van de poppenhoek en bij de aanschaf van poppen en poppenwagens, was
duidelijk geen rekening gehouden met het formaat van de gemiddelde moeder. Wij zagen
dan ook dat de moeders in hun spelen met de poppen en de poppenwagens aan geen
enkele matragogiese doelstelling beantwoordden. Ze leerden niet - tenminste niet zichtbaar
voor ons - om via de poppen van zichzelf te abstraheren en een begin te maken met de
opbouw van een zelfbeeld. Ze gooiden daarentegen met de poppen, gingen er op zitten en
sloegen elkaar ermee.
Ook de zandbak was veel te klein. Zo klein dat twee moeders met elkaar de beschikbare
ruimte dusdanig vulden, dat zijzelf noch enige andere moeder bij het zand konden komen.
Ook de vervoermiddelen - steppen en autoos - waren absoluut niet op het formaat van de
moeders afgestemd. Zowel het materiaal waaruit ze vervaardigd waren als de afmetingen
waarin ze uitgevoerd waren, verhinderden de moeders om er funktioneel - dat wil zeggen in
termen van tijd-ruimte-uitdagingen - mee te spelen. Slechts één moeder zagen wij dan ook
maar een autootje gebruiken om zichzelf voort te bewegen. Helaas bestond er een dusdanig
disproportioneel verband tussen haar motoriek en het voertuig, dat die aktiviteit in een val en
een huil partij eindigde.
Literatuuronderzoek: Eerst toetsten wij onze infrastrukturele bevindingen aan de door
Jansen, Vermeer, e.a. verrichte studie, die onder de titel Konstruktie, rekonstruktie en
destruktie in de kleinbouw in 1981 in Delft verscheen. De matentabellen die zij ontwikkelden
vergeleken wij met de uitkomsten van onze metingen in de kresj. Wij kwamen tot de
konklusie dat naar internationale standaarden gemeten, de infrastruktuur van de kresj
inderdaad absoluut onvoldoende is voor moeders.
Voor de sociaal-psychologiese kontekst van het kresjgebeuren gebruikten wij Children in
groups van Tiger en Fox (Londen 1976). Tiger en Fox deden in opdracht van de Unesco -in
het kader van de vreedzame coëxistentie - onderzoek naar het gedrag van kindergroepen
die gekonfronteerd worden met groepen volwassenen. Volgens Tiger en Fox treedt bij een
bepaalde verhouding kinderen-volwassenen een deblokkering van de agressie van kinderen
op. Wanneer die kinderen vervolgens niet verhinderd worden om hun agressie in een
systeem van kind-gebonden agressiviteit te bundelen, dan kan zich een voor volwassenen
levensgevaarlijke situatie ontwikkelen. (Desgevraagd vertelde de kresjleidster ons later dat
zij inderdaad de kinderen had weggehouden van de moeders, in plaats van omgekeerd. In
onze matrifokaliteit was ons dat tijdens het kresjbezoek ontgaan.)
 |
 |
 |
 |