VROUWENBEWEGING

Wat is radikaal feminisme?
En hoe verhield het zich tot de andere stromingen van de tweede feministiese golf? De artikelen en boeken hieronder geven, in historiese volgorde, een beeld van de uitgangspunten, analyses, strategieën en akties van het radikaal-feminisme, naast kritieken op (trends in) andere stromingen.

Anneke van Baalen 1971 7 pag.

Nieuwe visies op de positie van de vrouw, en wat doen we eraan?

Waar komt vrouwenonderdrukking vandaan en wat is de beste strategie om er een eind aan te maken? Aan de hand van een kritiese bespreking van boeken van belangrijke schrijfsters uit die tijd, geeft van Baalen de eerste aanzetten voor een histories-materialistiese teorie en pleit zij voor een autonome, radikale vrouwenbeweging.

Anneke van Baalen & Everdine Iemhoff 1972 2 pag.

Vrouwen en klassestrijd

Willen arbeiders het kapitalisme wel afschaffen of willen ze er gewoon bijhoren? En wat wil de vrouwenbeweging eigenlijk?

Vrouwenkrantartikelen 1972-1975 18 pag.

Een selectie. O.a. over het praatgroepcongres in Loosduinen; een interview met de eerste praatgroep; machtsverhoudingen tussen vrouwen; het Vrouwenbevrijdingsfront.

Anneke van Baalen 1976 1 pag.

Een Vrouwenpartij?

Leidt een eventuele Vrouwenpartij alleen tot het uitakteren van machteloosheid, of biedt zij nog andere perspektieven?

De Bonte Was 1977 6 pag.

Inkapseling

Bewegingen van opstandigen kunnen op allerlei manieren uitgeschakeld worden. Inkapseling via subsidies en 'terapieën' bedreigen de vrouwenbeweging.

De Bonte Was 1977 3 pag.

Feministies Manifest 1977

Een verwoede poging om de vrouwenbeweging in beweging te houden en de revolutie een stapje dichterbij te brengen.

1977
FEMINIST 1
Het Bonte-Wastijdschrift dat tot verwoede diskussies leidde. Over de inkapseling van de vrouwenbeweging; betaald feminisme; klasseverschillen; verterapeutisering. En wat ertegen te doen. Met het Feministies Manifest 1977. En met als klassieker Barbara Mehrhof's 'Klassestruktuur binnen de vrouwenbeweging'

De Strijdijzers 1977

Verschillende auteurs schrijven over de akties en voornemens van de Strijdzijzergroepen die gestart zijn n.a.v. de diskussiedag over het ts. Feminist, op 17 september 1977

Anneke van Baalen 1977 11 pag.

Primaire en secundaire klassen: wat feministen van het marxisme kunnen leren, en wat niet

Het kapitalisme is heel wat jonger dan de patriarchale overheersing. De kritiek van Marx en Engels op het kapitalisme kan dan ook niet zomaar getransformeerd worden tot een – onderdeel van – een feministies programma.

1977
FEMINIST nr 2
Met reakties op het eerste nummer. Verder o.a. over marxisme en feminisme; over de emotioneel-erotiese revolutie. Met verslagen van de aktiegroep De Strijdijzers.
Als klassieker is opgenomen Valerie Solanas' SCUM-manifest.

Vrouwenkrantartikelen 1976-1978 16 pag.

Een selectie. Over o.a. vrouwen en politiek; de Bloemenhovebezetting; verkrachting; aktievoerende PTT-vrouwen; werkloosheid; leven met een vrouw; mishandeling

1978
HET RODE PUZZELBOEKJE VOOR VROUWEN
Een multiple-choice rondgang langs de hete hangijzers van de vrouwenbeweging.
Met literatuurlijst.

Vrouwen Bellen Vrouwen 1978 3 pag.

Één van de oprichtsters beschrijft hoe, ondanks tegenwerking van officiële hulpverleningszijde, eind 1974 in Amsterdam de eerste 'vrouwentelefoon' van start ging.

Blijf van m'n Lijf 1978 p 110

Één van de oprichtsters van het eerste Blijfhuis in Nederland (1975) schrijft over de voorbereidingen, het begin en de eerste jaren, waarin een aantal huisregels de oorspronkelijke optimistiese anarchie tot een leefbaarder situatie moest maken.

Vrouwen Tegen Seksueel Geweld ondernam aktie tegen mr Gerbrandy die, in een hoger-beroepszaak van verkrachtende Hell's Angels, een 'gezellige-mannen-onder-mekaarsfeer' had gekreëerd.

Een avondje uit 1979 3 pag.

Op 18 mei 1976 begon de bezetting van de Bloemenhove-abortuskliniek in Bloemendaal, ter voorkoming van een sluiting ervan door de toenmalige minister van Justitie, van Agt. Hoe dat bezetten ging en afliep, wordt beschreven door één van de initiatiefneemsters. De Bonte Was droeg dit affiche bij

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1979 4 pag.

Vrouwen in links mannenland. Hoe krijgen we ze er weer uit?

Onder de titel 'Vrouwen in links mannenland' organiseerde De Groene Amsterdammer een schriftelijk debat tussen de verschillende linkse feministiese stromingen. Deze bijdrage is toegespitst op de vraag welk soort feministies en socialisme de zogenaamde 'fem-socbeweging' eigenlijk aanhing.

Vrouwenkrantartikelen 1978-1980 16 pag.

Een selectie. Over o.a. Vrouw in de bouw; taxichauffeuse; depressie; de Fort; vrouwengevangenis; prostitutie; werkloosheid als keuze; bermfeminisme.

1980
GESCHIEDENIS VAN DE VROUWENTOEKOMST
Door Anneke van Baalen en Marijke Ekelschot. Illustraties van Roos de Lange. Feministiese visie op geschiedenis, politiek en ekonomie. Over mensapen en mensen, steentijd en landbouwkulturen. Over het ontstaan van het patriarchaat en de overgang naar 'de manschappij'; over kapitalisme en de mannenbroeders van het socialisme, afgezet tegen de (afgedwongen) verantwoordelijkheden en het verzet van vrouwen door de eeuwen heen, inklusief de eerste en tweede feministiese golf.

Anneke van Baalen 1981 4 pag.

Tien jaar radikale vrouwenbeweging. Of: haalt de radikale vrouwenbeweging 1984?

Een van de doelen van de radikale beweging was het tot stand brengen van solidariteit die niet gebaseerd was op persoonlijke sympathieën, maar op gedeelde inzichten in de situatie van vrouwen. De individualistiese terapiestromingen en de werkzaamheden van het zogenaamde vrouwenwelzijnswerk ondermijnden dat doel op alle mogelijke manieren.

De voorbereidingen en het nawerk van de vrouwenstaking tegen de abortuswet op 30 maart 1981.
Dit logboek levert een uniek beeld van de toenmalige vrouwenbeweging in actie en van de reacties van "de" politiek, de vakbonden en de (internationale) pers.

VROUWENSTAKINGSKRANT

De Bonte Was, Vrouwenkrant en Vrijwilligstersbond vormden het landelijk komitee dat de vrouwenstaking tegen de abortuswet, op 30 maart 1981, initieerde en voorbereidde. Op 21 maart verscheen de stakingskrant, in een oplage van 225.000 exemplaren, met informatie over 14 jaar abortusstrijd, de nieuwe wet, een stakingsoproep, adressen van alle tientallen plaatselijke stakingskomitees, etc.

Frederike van Leeuwen 1981 5 pag.

Stakingsdagboek

Drie weken duurde de voorbereiding van de staking tegen de abortuswet op 30 maart 1981. Eén van de vrouwen van het 'landelijk komitee' hield een dagboek bij.

HET ECHTE NIEUWS OVER DE VROUWENSTAKING

Een speciale uitgave door De Bonte Was en Vrouwenkrant, verschenen op 14 april 1981. Informatie uit het hele land over de stakingsdag, abortus internationaal, en een oproep voor de door Wij Vrouwen Eisen georganiseerde Binnenhofblokkade op 28 april 1981.

Anneke van Baalen 1981 3 pag.

Joke Smit: de spanning tussen radikaliteit en reformisme

In Memoriam. Hoe Joke Smit een radikale diagnose omzette in een parlementair-burokratiese strategie en de implikaties daarvan voor de vrouwenbeweging.

Marijke Ekelschot 1981 2 pag.

Our eggs ourselves

Hoeveel eierstokken hebben vrouwen eigenlijk? En wat moeten ze met al die eieren? Een persiflage op de moederschaps- en 'lijfpolitiek'obsessies van delen van de vrouwenbeweging.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1982 2 pag.

Wie organiseert de volgende staking?

Onpersoonlijke communicatienetwerken als de telefoon bieden de mogelijkheid, zoals de organisatie van de Vrouwenstaking liet zien, razendsnel veel vrouwen te bereiken. Zo'n netwerk, gekoppeld aan tijdelijke mandaten voor wisselende groepen, biedt ongekende aktiemogelijkheden.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1982 5 pag.

De verwarring

Dat het kapitalisme een onpersoonlijk geldnetwerk is wordt steeds duidelijker. De vrouwenbeweging zou er baat bij hebben als het mannelijke overheersingssysteem óók gezien werd als iets onpersoonlijks.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1982 7 pag.

Bespreking van (de onbegrijpelijk entoesiaste ontvangst van) Adriënne Rich' Uit vrouwen geboren.

Anneke van Baalen 1982 3 pag.

Zwakke ego’s

Een bespreking van Maarten 't Hart's De vrouw bestaat niet. Over zijn hilarische bespreking van Meulenbelt's De schaamte voorbij en andere vrolijke pareltjes, en over zijn intellektuele luiheid.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1982 5 pag.

Linkse mannen zijn massaal in krisis en 'hun' vrouwen nemen dus ook maar afscheid van linkse idealen door zich in de 'lijfpolitiek' te storten.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1982 18 pag.

Feminisme en Marxisme; achtergronden van Geschiedenis van de Vrouwentoekomst

'Alleen een konsekwent volgehouden keuze voor een historiese mensopvatting kan vrouwen en mannen uit biologistiese valkuilen houden'. In dit artikel leggen de schrijfsters gedetailleerd uit hoe zij 'in debat met' Simone de Beauvoir, Shulamith Firestone, Marx, Engels en Weber tot hun in Geschiedenis van de vrouwentoekomst ontvouwde feministiese historiese teorie zijn gekomen.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1982 4 pag.

Michel Foucault's Geschiedenis van de seksualiteit wordt een stuk begrijpelijker als je hem verbindt met radikaal feministiese inzichten over de patriarchale plicht tot beschikbaarheid en de moderne dwang tot 'genieten'.

1982
FEMINIST nr 3
Tekst Anneke van Baalen en Marijke Ekelschot. Illustraties van Annet Planten. Met o.a. artikelen over de teoretiese achtergronden van Geschiedenis van de vrouwentoekomst; over vrouwenbeweging en fascisme; mannelijkheidswaan; de seksuele revolutie; het geweld van moderne omgangstechnieken en 'Wie organiseert de volgende staking?' Als klassieker is Pat Mainardi's De politiek van het huishouden opgenomen.

Anneke van Baalen 1982 2 pag.

Vrouwenbladen, schop eens een rel

Opzij, Serpentine, Vrouwentongen -, ze zijn allemaal zo onnoemelijk saai. Het lijken wel Kerkbladen. Hoe het anders zou kunnen.

Vrouwenkrantartikelen 1980-1982 21 pag.

Een selectie. Over o.a. Het groepsproces; nieuwe lerarenopleidingen; fabrieksarbeidsters in Peru; roldoorbrekend opvoeden; opgedrongen moederschap; de bijstand.

1982
ZUSTERSCHAP EN DAARNA
door Anneke van Baalen, Marijke Ekelschot, Pauline Harmsen en Frederike van Leeuwen. Een geschiedenis van de radikaal-feministiese beweging aan de hand van tien jaar Amsterdamse Vrouwenkrant en wat er verder in en rond het Vrouwenhuis gebeurde. Interviews met redaktieleden, de pregnantste stukken uit de Vrouwenkrant. Over het begin in 1972, het Loosduynenkongres, de ruzies met Paarse September, de tirannie van de struktuurloosheid, geploeter en politieke doorbraken, stencilmachines en muizen. Met namenlijst en krantenlijst.

Anneke van Baalen 1982/1983 4 pag.

Anna Freud en het moederschap

Bespreking van Anna Freud's wetenschappelijke studies over kinderen die zonder moeders opgroeien.

Anneke van Baalen 1982/1983 11 pag.

Natuurkalender

Tien kritiese, vrolijke en soms sombere columns over resp. de koe als begin van bewustwording; het korhoen en de wetenschap; apen; hout; gebiologeerd; grootstedelijke landbouw; vogels tegen Bouterse; heimwee naar Aerdenhout, en het betere milieu.

Anneke van Baalen 1983 5 pag.

Alice Miller en de opvoeding

Bespreking van twee boeken van de zo populaire Zwitserse psycho-analytica. Met een nieuwe hypothese over wat 'identifikatie met de onderdrukker' eigenlijk betekent.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1983 16 pag.

Counselen: herwaardering van rechts

Onderzoek naar de herkomst, grondslagen en werkwijze van de nogal in het geheim opererende co-counselbeweging, die in het vrouwenwelzijnswerk zoveel aanhang had.

Marijke Ekelschot 1983 21 pag.

Darwinisme: racisme en seksisme als wetenschap

Het scheppingsverhaal kan wel een patriarchaal sprookje zijn, maar hoe zit het eigenlijk met de evolutieleer? Welke (patriarchale) geloven en praktijken zijn in die 'wetenschap' terechtgekomen?

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1985 11 pag.

Links en het lichaam; sociokratie en korpodemokratie

Over de mensbeelden van conservatieven, progressieven, links en rechts. En hoe het individuele-ontplooiingsgeloof onverschillig maakt voor onrecht dat anderen wordt aangedaan.

Marijke Ekelschot 1985 3 pag.

Herwaardering van de mannenhaat

Een zoektocht naar verklaringen voor de afname van de vroeger zo vanzelfsprekende mannenhaat.

1985
NIET WACHTEN OP ONTSPANNING
door Sjuul Deckwitz, met illustraties van de auteur. Een satiriese bundel over de verborgen verhoudingen tussen vrouwen. Met veel drank, sigaretten, hunker en trots. Over de onvergetelijke Aly Snoek, yoghurtkuren, aquaria, vrouwenstudies, degelijk schoeisel en de uitvindster van het kanon.

1985
TEGENNATUURLIJK
Een bundel artikelen van Anneke van Baalen en/of Marijke Ekelschot, met als rode draad de kritiek op de kerkvaders en kerkmoeders van het geloof in 'de natuur', 'de biologie' en varianten daarop. Over het wetenschappelijk racisme en seksisme van het (sociaal) darwinisme; de sociokratie; de cocounselbeweging; Alice Miller; Maarten 't Hart; politieke partijen en racisme; de advertentiekampanje 'Verbied de Centrumpartij'. Met een wonderschone Natuurkalender. Anna Freud en Joke Smit worden herdacht, evenals de mannenhaat.

Anneke van Baalen 1986 4 pag.

Simone de Beauvoir, in memoriam

De Beauvoir sprong weliswaar zelf een beetje vreemd om met de vrijheid die ze propageerde, maar haar werk heeft nog steeds een onschatbare betekenis voor individuen in bewegingen.

Annemarij van Bakelschot 1986 3 pag.

Weer helemaal vief aan de slag

Als zoveel vrouwen de beweging verlaten (hebben), hoe lukt het dan om toch vrolijk door te gaan.

Anneke van Baalen 1987 2 pag.

Het schuim der natie

Het unieke aan Valerie Solanas' SCUM-manifesto is dat het over mannen gaat. Zij verbeeldt onnavolgbaar de vrouwenwensdroom van wraak.

Anneke van Baalen 1987 6 pag.

Overheid radikaler dan vrouwenbeweging?

Willen traditionele mannenberoepen en –funkties veroverd kunnen worden door vrouwen i.h.a. en door mannen uit 'etniese minderheden', dan moet de vrouwenbeweging het voortouw nemen in het claimen van verplichte positieve actie.

Anneke van Baalen 1987 7 pag.

Positieve actie, een carnavaleske eis

Marijke Ekelschot 1987 2 pag.

Pro-media of anti-man

Het ging niet goed met de vrouwenbeweging en haar media. Zouden wat meer anti-manaktiviteiten beide niet weer tot leven kunnen brengen.

Anneke van Baalen 1987 3 pag.

Hoe heerlijk lelijk waren zij! Tennis en feminisme en tennis

'Tennissende mannen verkopen tennis, rackets, schoenen en vlotte, maar onflatteuze truitjes. De vrouwen verkopen mode en kosmetika ...'

Anneke van Baalen 1987 2 pag.

Wachten op een biografie zonder scepsis

Boeksbespreking van Marijke Harberts' Afscheid van Joke Smit

Anneke van Baalen 1988 2 pag.

1987 en De Tweede Sekse

Marijke Ekelschot 1988 2 pag.

Achter de dijken

Waarom mannen niet en honden wel werden toegelaten in het vrouwencafé. Of was het toch net iets anders?

Anneke van Baalen 1988 4 pag.

Adieu MVM 1988

Na twintig jaar hief Man Vrouw Maatschappij zichzelf op. Waarom eigenlijk? En hoe ging het er toe in de eerste jaren?

Anneke van Baalen 1988 3 pag.

Moeder heeft de paraplu ingeklapt

Over het soort onbehagen dat in Man Vrouw Maatschappij dominant geweest was en erin resulteerde dat MVM, meer dan het begin van de tweede feministiese golf, een soort voortzetting en afsluiting van de eerste golf werd.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1989 3 pag.

Als zij kan wat hij kan is hij dan wel een echte man?

Vrouwen moeten ophouden te denken dat wat mannen op de primaire arbeidsmarkt doen 'werken' is en zich vrolijk storten in de broederlijke strijd om mannelijkheid die daar uitgevochten wordt. Een strijd die heel wat minder gewelddadig is dan wat zich in menig huishouden afspeelt.

Anneke van Baalen 1990 6 pag.

Het recht op positieve actie

Het 'gelijkheidsbeginsel' en het 'diskriminatieverbod' zijn twee verschillende principes. In plaats van je af te vragen of positieve actie wel mag, is het logischer te proberen via de rechter de plicht tot positieve actie af te dwingen.

Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot 1990 2 pag.

De vrouw een mens, de wet een droom

Over o.a. de relatie tussen de Wet Gelijke Behandeling m/v en de aandacht voor mannenvoetbal.

Tekstverwerken 1990 2 pag.

Een persiflage op het dekonstruktionisme.

Over hoe vrijwel de hele westerse wereld zich aan 'de kogelvrije borst van vader Bush nestelt' en waarom feministen eigenlijk van mannenhaat worden beschuldigd.

Anneke van Baalen 1991 3 pag.

Beweging en ouderdom

Hoe is het mogelijk dat, terwijl vrouwen steeds ouder worden, de vrouwenbeweging zo jong gestorven is.

Anneke van Baalen 1991 9 pag.

Konsept

De patriarchale produktiewijze is weliswaar uit het bewustzijn verdwenen, maar het kapitalisme maakt er gretig gebruik van, ondertussen de illusie van totale vrijheid en gelijkheid verspreidend. Als Freuds teorie 'gekanteld' wordt tot een teorie over het verborgen bewustzijn van reëel bestaande patriarchale verhoudingen, kan hij met een kritiese Marxkritiek verbonden worden tot een feministiese patrikapitalisme-kritiek.

1992
MANNENHAATVERZEN
van Marijke Ekelschot. Door Anneke van Baalen tot een geschenkje voor de bezoeksters van de feministiese boekenbeurs in Amsterdam gemaakt.

1994
HIDDEN MASCULINITY
MAX WEBER'S HISTORICAL SOCIOLOGY OF BUREAUCRACY

The separation between public and private life forms the foundation of modern universalist rule and of modern universalist social science. By criticizing the sex-neutral character of the concepts used by organization sociology, Anneke van Baalen is able to connect the sociology of ‘the organization’ or ‘the bureaucracy’ to a historical world of women and men and to offer an explanation of the underrepresentation of women in positions of power in modern democraties.

De scheiding tussen de openbare en de prive-sfeer vormt de basis van de moderne universalistiese heerschappij en van de moderne universalistiese wetenschap. Anneke van Baalen kritiseert het sekse-neutrale karakter van de concepten die gehanteerd worden in de organisatiesociologie, en verbindt zo de sociologie van ‘de organisatie’ of ‘de bureaucratie’ met een historische wereld van vrouwen en mannen. Zij levert zo een verklaring voor de nog steeds onevenredige vertegenwoordiging van vrouwen in gezagsposities in moderne democratieën.

Anneke van Baalen 1992 7 pag.

Positieve actie, manschappij en socialisme

De discussie over positieve aktie voor leden van gediskrimineerde groepen had het interessantste debat van de eeuw kunnen worden. Waarom is dat niet gelukt en zou het alsnog kunnen lukken?

Anneke van Baalen 1996 2 pag.

De Harde Kern; wel feministisch, niet geëmancipeerd

Bespreking van het boek met deze titel.

Anneke van Baalen 1997 1 pag.

Slachtofferschap

Het is (on)begrijpelijk dat de vrouwenbeweging van slachtofferschap is beschuldigd. En: 'Als het slachtoffer wordt afgeschaft, houdt de strijd tegen de onderdrukking ook op.'

Anneke van Baalen 1997 15 pag.

Asiel in wonderland, de patriarchalisering van vluchtelingen

Emancipatorische en culturele mythes zorgen voor een imaginaire scheiding tussen het demokratiese westen en de rest van de wereld. In het vluchtelingenbeleid worden de implikaties van die mythes zichtbaar.

Marijke Ekelschot 2002 14 pag.

Geschiedenis, verklaringen en akties van Vrouwen Tegen Uitzetting

Over dit, in 1996 gestarte, samenwerkingsverband tussen vluchtelinges en Nederlandse vrouwen.

Marijke Ekelschot 2003 2 pag.

Uittegratie

Vrouwen moeten zich niet laten meeslepen in 'het integratiedebat', maar de oude 'uittegratie-idealen' weer uit de kast halen.

Marijke Ekelschot 2004 2 pag.

16 Stellingen

Voor een nog te voeren debat.