FEMINIST 3, teksten Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot, Illustraties Annet Planten.
Amsterdam 1982, De Bonte Was
10
De Verwarring
De socialistiese beweging heeft vanaf het begin het kapitalisme gepersonifieerd in de
vorm van een dikke mijnheer met gouden ketting en sigaar. Dat was hem: DE KAPITALIST.
Zo zag hij eruit. Met de groei van het kapitalisme en het oplossen van de laatste feodaal-
achtige verhoudingen in het bedrijfsleven, verdwijnt het persoonlijke plaatje. Dat het
kapitalisme een onpersoonlijk geldnetwerk is wordt steeds duidelijker .
De feministiese beweging heeft noch in de eerste noch in de tweede golf het patriarchaat
een plaatje gegeven; tijdschriften en boeken staan niet vol met telkens terugkerende
afbeel-dingen van
DE PATRIARCH, die bij lezeressen een kollektieve woede opwekt.
De afwezigheid van personifikaties zou kunnen betekenen dat feministen in iedere
willekeu-rige man het patriarchaat belichaamd zien en dat dus iedere foto/ieder plaatje
waarop een man is afgebeeld fungeert als afbeelding van het patriarchaat. Maar die
afwezigheid kan ook verklaard worden als je ervan uitgaat dat feministen het patriarchaat
helemaal niet opvatten als iets onpersoonlijks; dan hoeft er immers geen personifikatie
gehanteerd te worden. Wij denken inderdaad dat het laatste waar is; het patriarchaat
drukt zich voor de meeste vrouwen uit in onaangename eigenschappen van individuele
mannen, die zij kennen; het is niet onpersoonlijk maar persoonlijk.
Dat leidt tot allerlei verwarringen die de aktiviteiten van een brede vrouwenbeweging
tegenhouden of verlammen. Hoe prettig zou het immers zijn als iedereen overtuigd was
van de onpersoonlijkheid van het mannelijk overheersingssysteem; dan zouden in ieder
geval alle diskussies over of mannen nu wel of niet onderdrukkers zijn, die eindeloos
gelardeerd worden met 'aardige mannen die alle boodschappen doen en dol zijn op
kinderverzorging en dus geen onderdrukkers kunnen zijn', voorgoed achterwege gelaten
kunnen worden.
Als een soort diaprojektor schuiven vrouwen nog steeds plaatjes van onaardige, slechte,
kwaadaardige mannen die zij kennen of over wie zij horen, en plaatjes van die aardige
uitzondering tussen elkaar door, waarmee de verwarring in stand blijft.
'Je moet het allemaal niet zo persoonlijk opvatten' zou de slagzin van de vrouwenbewe-
ging moeten worden. Een slagzin die het tegenovergestelde lijkt te zijn van de zeventiger
jaren leuzen: 'het persoonlijke is politiek' en 'je moet je eigen ervaringen als uitgangspunt
nemen'. Lijkt te zijn, want de politieke achtergrond van de zeventiger-jaren-leuzen was de
opdracht van de radikale vrouwenbeweging in Amerika (de groep rond Firestone en
Atkinson) dat het persoonlijke, de ervaring, uitsluitend geïnventariseerd zou worden om
de onpersoonlijke algemene, voor alle vrouwen opgaande gemeenschap-pelijkheden te
kunnen opsporen, en in één beweging klassevoorrechten van middenklas-sevrouwen
naar de achtergrond te schuiven. In Geschiedenis van de vrouwentoekomst hebben we
beschreven hoe de vrouwenbeweging grotendeels in het persoonlijke is blijven steken, en
daarmee ook zich nooit uitgebreid heeft buiten de 'bevoorrechte' middenklassevrouwen,
en ook nooit aktief ingegrepen heeft in de manschappelijke ordening.
Je zou kunnen zeggen dat in dat hele proces de vrouwenbeweging uiterst vrouwelijk is
gebleven. Standpunten, organisatie, argumenten, teorieën, ingrijpen, overdonderen,
geweld, 'onverantwoordelijk' gedrag, worden door grote groepen vrouwen als hard,
mannelijk, als 'datgene waar we nu juist zo tegen zijn' benoemd. Daarmee lijkt het alsof
de vrouwenbeweging haar eigen vrouwelijke graf aan het graven is. Liever zamelen
honderden vrouwen geld in voor een standbeeld voor de 'Door de ME op 28 april 1981
geslagen vrouw' dan dat ze akties organiseren waarmee ze maar een schijn van risiko
lopen met een ME-er gekonfronteerd te worden. Liever zeuren ze jaren en jaren over hoe
prettig het zou zijn als er nu eens 'een echte linkse vrouwenorganisatie' zou zijn, dan dat
ze zelf iets organiseren. Liever zeuren ze een jaar na over 'hoe onaardig de aktie van de
 |
 |
 |
 |