FEMINIST 3, teksten Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot, Illustraties Annet Planten.
Amsterdam 1982, De Bonte Was
11
radikaal-feministen om de rooie vrouwen uit de pvda te krijgen was' en 'hoe autoritair de
hele organisatie van de staking op 30 maart 1981' dan dat ze zelf een al dan niet
'aardiger' of 'minder autoritaire' onderneming op touw zetten.
In de vrouwenbeweging bestaat de neiging om steeds meer te gaan praten over 'hoe je
met elkaar moet omgaan', 'hoe je met jezelf moet omgaan', 'Hoe je met... moet omgaan'.
De diskussie over 'omgangsvormen' heeft een groot deel van inhoudelijke diskussies
vervangen. 'Hoe blijf ik dicht bij mijn gevoel', 'hoe krijg ik mijn gevoel terug', 'hoe help ik
andere vrouwen dicht bij haar gevoel te komen?' zijn vragen waar aanzienlijk meer
vrouwen zich mee bezig houden dan met de vraag 'Wat zullen we nu eens gaan doen en
hoe?'
Formele gelijkheid en materiële ongelijkheid
Nu is de vraag 'wat zullen we nu eens gaan doen en hoe?' voor een deel ook een vraag
die nu pas echt gesteld kan worden. De eerste golf en het begin van de tweede golf
(MVM) hielden zich immers hoofdzakelijk bezig met het verkrijgen van gelijke rechten voor
vrouwen, m.a.w. met het afdwingen van juridiese bepalingen die voor vrouwen het maat-
schappelijk leven net zo toegankelijk zouden maken als voor mannen; met formele gelijk-
heid tussen vrouwen en mannen. Met het tot stand komen van de formele gelijkheid
worden vrouwen het nadrukkelijkst gekonfronteerd met de gigantiese materiële
ongelijkheid die tussen de seksen bestaat. Het burokraties-kapitalistiese bolwerk is voor
het eerst echt helemaal zichtbaar. Zo zichtbaar dat je de neiging hebt om de ogen maar
dicht te doen; wat een klus om daar iets aan te veranderen! Tegelijkertijd biedt de formele
gelijkheid tussen vrouwen en mannen aan vrouwen juridies straffeloos de mogelijkheid
om er wat aan te veranderen; er is geen gelegitimeerd mannelijk geweld meer mogelijk
om haar tegen te houden.
Formeel bestaat er nauwelijks nog verschil tussen vrouwen en mannen; juridies zijn ze
net zo geslachtloos en onpersoonlijk geworden als het kapitalisme. Je zou zelfs kunnen
zeggen dat 'vrouw zijn' een keuze is geworden; als je het niet 'kiest' ben je 'geslachtloos',
'onpersoonlijk' en misschien zelfs wel 'mannelijk' en was dat nu wat de vrouwenbeweging
wou?
Verwarring dus, konsentratie op 'gedrag' en 'omgang' terwijl de materiële basis waarop je
je aardig gedrag zou kunnen permitteren vooralsnog ontbreekt bij vrouwen.
De vrouwenbeweging is grotendeels een middenklassebeweging, maar daarnaast is het
ook opvallend hoeveel van die middenklassevrouwen een schoolopleiding in de 'zachte
sektor' achter zich hebben of aan het volgen zijn. De vrouwen uit de 'harde' sektor, kwanti-
tatief in de minderheid, hoor je niet of nauwelijks over 'gedrag' en 'omgang' - zij hebben in
hun school-loopbaan een 'mannelijke' keuze gemaakt en daarmee iets van een
'mannelijke identiteit' opgebouwd, lijkt het wel. Het vak dat zij geleerd hebben of aan het
leren zijn, lijkt vrouwelijk gedrag uit te sluiten. Dat brengt ons op de vraag wat nu eigenlijk
het wezenlijke verschil is tussen 'harde vakken' en 'zachte vakken', tussen 'pretpakketten'
en 'zwoegpakketten'. Met de moeilijkheidsgraad heeft het niets te maken. Het wezenlijke
verschil is ons inziens dat 'harde' vakken onherroepelijk en uitsluitend naar de betaalde
arbeidsmarkt verwijzen en dat 'zachte vakken' het uitstel van de keuze tussen 'wou ik nou
moeder worden of een baan' in stand houden.
Voor mannen bestaat er geen verschil tussen 'harde' en 'zachte' opleidingen; beide zijn
even hard, in die zin dat beide verwijzen naar een baan met een inkomen. De vakken die
onderwezen worden verwijzen voor mannen allemaal naar het toekomstige werk - of het
nu pedagogiek, psychologie, rekenen, wiskunde, statistiek, of sociale vaardigheden is. De
spagaat waarin bijna alle vrouwen zitten (iets met mensen doen, maar dat kan net zo
goed betaald als onbetaald voor man/vriend en kinderen zijn) kennen zij niet. Mannen
zitten gewoon op één spoor, terwijl vrouwen alsmaar wissels tegenkomen.
 |
 |
 |
 |