Mary Wilkins Freeman, MOEDER IN OPSTAND en andere verhalen. De Bonte Was, 1980
73
latere heldinnen missen de rebellie van Sarah Penn, of van Hetty Fifield. De onderdrukking
van de vrouwen in New England en de beperkingen van hun levens worden tot in de kleinste
details beschreven, maar het leek wel of Mary Wilkins Freeman niet meer kon zien of kon
geloven dat al die onderdrukking weliswaar levensgroot was, en erg genoeg, maar dat dat
maar één kant van de werkelijkheid was en dat onder die onderdrukking heel wat moed,
vindingrijkheid en opstandigheid schuilging, die, als het nodig was, naar boven kwam.
Toen Mary Wilkins Freeman in 1930 stierf was haar werk al bijna vergeten. Wat haar
vroegere werk betreft is dat onterecht; dat is heel bijzonder. De vrouwen in Mary Wilkins
Freeman's verhalen zijn heel anders dan de meeste heldinnen in de literatuur. Ze zijn lang niet
allemaal jong en meestal niet knap. Ze zijn bijna altijd arm en hebben ook geen vooruitzichten
op een beter bestaan. Maar ze zijn taai en onverzettelijk. Over wat ze eisen valt niet te
onderhandelen. Hetty Fifield eist dat ze in de kerk kan wonen - en ze barrikadeert de kerk
zodat niemand haar eruit kan slepen. En de zusters Shattuck - de één blind en de ander slecht
ter been - zouden ijskoud twintig kilometer terug naar hun huis zijn gelopen, dat van
ouderdom bijna in elkaar zakt, liever dan dat ze genadebrood eten en zich laten betuttelen in
het bejaardentehuis. Ekonomiese onafhankelijkheid is voor alle vrouwen in Mary Wilkins'
verhalen bijna een levensvoorwaarde; je eet liever paardebloemen uit je eigen tuin dan
pudding van een ander.
Maar wat vooral zo bijzonder is aan de verhalen van Mary Wilkins Freeman is dat ze gaan
over vrouwen die in de eerste plaats banden met elkaar hebben. Ze maken ruzie met elkaar, ze
zijn jaloers op elkaar maar ze zijn loyaal en respekteren elkaar. De Engelse schrijfster
Virginia Woolf schreef in 1921 in Een Kamer voor jezelf dat de schrijfster die de relaties die
vrouwen met elkaar hadden en het werk dat vrouwen samen deden, beschreef, nog geboren
moest worden. Ze had waarschijnlijk nog nooit Mary Wilkins Freeman gelezen want in haar
verhalen werken vrouwen samen en voelen ze zich met elkaar verbonden. En dat moest ook
wel want ze moesten hard werken. Ze waren afhankelijk van elkaars werk. Niet dat mannen
niet hard hoefden te werken maar Adoniram Penn kon er toch nog wel vier dagen tussenuit
om in een andere streek op zijn gemak paarden te gaan bekijken. Je kunt je niet voorstellen
dat Sarah Penn vier dagen vrijaf zou nemen om in een andere stad nieuwe stof voor de
gordijnen uit te gaan zoeken.
Als je de verhalen van Mary Wilkins en van andere vrouwen uit New England van die tijd
leest krijg je heel sterk de indruk dat de zo befaamde kultuur van New England, die juist in de
19de eeuw zoveel dichters en filosofen opleverde, voor het grootste gedeelte mogelijk werd
gemaakt door het werk dat vrouwen deden.
Mannen zijn in de verhalen van Mary Wilkins van ondergeschikt belang. Ze komen op om het
hof te maken, om bij de voordeur hun opwachting te komen maken, op de sofa in de
voorkamer te zitten of om in het veld te werken. Ze zijn meestal wat timide, een beetje links
en onhandig, en in elk geval onbegrijpend. Mannen kunnen wel heel wat konsternatie
veroorzaken maar ze spelen nooit de hoofdrol. Het is voor de vrouwen wel belangrijk om een
vriend te hebben, zeker als ze haast geen geld hebben, maar romantiek is niet de basis van hun
bestaan. En het is heerlijk om door een man die veel geld heeft verlost te worden uit bittere
armoede maar de prijs daarvoor moet niet te hoog zijn. Liever onafhankelijk en integer dan
getrouwd.
Alle vrouwen uit Moeder in opstand zijn nuchter, taai en zelfbewust. Ze voegen zich niet
zonder meer naar de wensen van anderen en hun beslissingen zijn niet afhankelijk van de
toestemming van mannen. Ze gaan hun eigen gang. En het is de rustige onverzettelijkheid van
de vrouwen uit haar verhalen die Mary Wilkins Freeman's werk zo uniek en bijzonder maakt.
 |
 |
 |