Anneke van Baalen en Marijke Ekelschot, TEGENNATUURLIJK, Amsterdam 1985, De Bonte Was
15
eksemplaren: de appels met rode blosjes, de honden met hangoren en paarden met
allerhande bijzondere voorbenen en achterhanden. Menselijke aktiviteiten rond het uiterlijk
van hun planten en dieren werden door Darwin in 'de natuur' geprojekteerd.
'Hoe langzaam het proces van selektie ook mag gaan, als de zwakke mens zoveel voor
elkaar kan krijgen door kunstmatige selektie, dan kan ik geen grens ontdekken aan de mate
van veranderingen, aan de schoonheid en komplexiteit van de aanpassingen van alle
organiese wezens, zowel aan elkaar als aan de fysieke levensvoorwaarden, die gedurende
lange tijd door het selektievermogen van de natuur tot stand gebracht zijn; dat wil zeggen
door de "overleving van de sterkste".'
8
Alle ingrediënten van Darwins evolutieleer zijn verzameld in het volgende fragment:
'... de Strijd om het Bestaan (Struggle for Existence) onder alle organiese wezens op de hele
wereld, die het onvermijdelijke gevolg is van de hoge meetkundige ratio waarmee zij
toenemen, zal behandeld worden. Dit is Malthus' doktrine, toegepast op de hele dieren- en
plantenwereld. Omdat er veel meer individuen van iedere soort geboren worden dan er
mogelijkerwijs kunnen overleven; en omdat, ten gevolge daarvan, er een frekwent
terugkerende strijd om het bestaan plaatsvindt, heeft dat als gevolg dat ieder wezen dat
varieert - hoe weinig ook - op een wijze die voor hemzelf voordelig is, een betere kans heeft
om te overleven, en om dus door de natuur geselekteerd te worden. Door het sterke
erfelijkheidsprincipe zal iedere variëteit er naar neigen zijn nieuwe en gewijzigde vorm te
verspreiden.'
9
Dat er opwinding over Darwins werk ontstond is bekend. Konservatieve geestelijken wierpen
zich met het scheppingsverhaal in de strijd, en ook menig niet zo christelijk persoon had
grote bezwaren tegen Darwins mededeling aan het slot van The Origin, dat ook de
mensensoort volgens de natuurwet van 'the survival of the fittest' ontstaan moest zijn. Kon
zoiets fijnbesnaards als de ontwikkelde Engelsman van zoiets laags als een aap
afstammen? Desondanks was het entoesiasme over Darwins werk zo groot dat hij bij zijn
dood een keurige staatsbegrafenis kreeg en allang voor die tijd beroemd en geëerd was.
Iedereen die er prijs op stelde om zichzelf als een beetje progressief op te vatten, was
aanhanger van Darwin geworden, toegetreden tot het geloof in een 'natuurlijke historie' die
gekenmerkt werd door onontkoombare honger, dood en ellende voor de meerderheid, op
basis waarvan een minderheid de vooruitgang kon beleven; het geloof dat de uitbreiding van
de kapitalistiese produktiewijze de natuurlijke gang van zaken was.
Dat geloof ging heel goed samen met een soort christendom. Weliswaar moest, als men
Darwin volgde, het bijbelse scheppingsverhaal met een korrel zout genomen worden,
opgevat worden als metafoor, maar eigenlijk werd de goddelijke almacht niet echt aangetast.
De god van Darwin opereerde achter de koelissen; hij had het mechaniese principe van de
natuurlijke selektie aan het begin van de schepping meegegeven, zoals Darwin zelf niet moe
werd uit te leggen. God was niet dood maar had in tegendeel zijn werkzaamheden
aangepast aan de 19de eeuw; hij werkte wetenschappelijk verantwoorder.
Natuurwetenschappelijker.
Gewenst en ongewenst
Het streven van Darwin en tijdgenoten - taalwetenschappers, fysiologen, antropologen,
geologen, biologen, psychologen - was om de bevindingen in hun discipline in de vorm van
een natuurwet à la Newtons zwaartekrachtwet te gieten, in de vorm van een wetmatigheid
die zich aan het menselijk reilen en zeilen onttrok. Voor zover ze op mensen betrekking
hadden verdeelden die natuurwetten de wereldbewoners altijd in tweeën, in gewenste en
ongewenste eksemplaren, in 'fit' en 'unfit' of enige andere variatie op 'zijzelf' en 'de anderen',
een verdeling die dan weer van 'wetenschappelijk' bewijsmateriaal werd voorzien.
8
The origin, p 199
9
The origin, p 29
 |
 |
 |
 |