De Bonte Was, FEMINIST 2, Amsterdam 1977
reakties op Feminist 1
19
(7)
Het feministies theater
Ontstaan
Het mannenteater is nog steeds het toonaangevende teater. Hun eerste stuk genaamd
Het leven, dat 6000 jaar geleden z'n première beleefde, werd meteen een daverend
sukses. Ook de meer aktuele stukken, waarvan De realiteit en Hoe goed is het leven
van de man de bekendste zijn, blijven zeer populair.
Ze hebben tot op de dag van vandaag nog een enorme invloed.
Het mannenteater is een toneelgezelschap, waar zowel akteurs als aktrices aan
verbonden zijn. Het heet echter mannenteater, omdat niet alleen het schrijven van de
stukken (en rollen), de interpretatie van de tekst en de regie volledig in handen van de
mannen ligt, maar ook het vastleggen van de rolbezetting. In hun eerste stuk 'Het
leven' werd de rol van een begerig, dom en afhankelijk onbetrouwbaar wezen ons
toebedeeld. Wij kregen er immers de schuld van, dat aan het oorspronkelijke
harmonieuze paradijselijke leven een einde kwam. Deze rol is ook in de latere stukken
vrijwel ongewijzigd gebleven, alleen wat aangevuld met wat meer positief
gewaardeerde karaktertrekken zoals: verzorgend, verleidelijk, geduldig, gevoelig. Het
werd de rol van 'wijfje', 'moeder', 'verpleegster'. Volgens de makers waren wij voor
deze rollen (het zijn altijd maar kleine rollen, eigenlijk figuranten-rollen) het meest
geschikt, ons akteertalent kwam hierbij het meest naar buiten. En wij waren het hier,
getuige ons spel, mee eens.
In de teatergeschiedenis is tenminste heel weinig bekend over de vrouwen onder ons
die het niet met deze ongelijkwaardige rolbezetting eens waren. Blijkbaar werd hen het
zwijgen opgelegd.
Een jaar of tien geleden echter werden de moeilijkheden over de bezetting van de
rollen duidelijker zichtbaar. Sommige aktrices klaagden over de vaste rolbezetting en
de te lage honorering. Zij vonden het onrechtvaardig dat de mannen altijd de glansrol
kregen en dat tweederangsakteurs toch altijd nog meer verdienden dan de aktrices. Zij
eisten gelijke betaling en recht op scholing d.w.z. gelijke kansen op het vertolken van
de hoofdrollen. Natuurlijk wilden de regisseurs, aanvankelijk niets van deze eisen
weten maar toen ze inzagen dat ze de eisen van de opstandige aktrices niet langer
konden negeren beloofden ze de eisen te zullen inwilligen.
Bij de try-outs van het nieuwe stuk 'Hoe seksueel is het leven' was de rolbezetting toch
niet gewijzigd. Nog meer aktrices kwamen nu in opstand. Zij voelden zich niet serieus
genomen en gingen tot aktie over: ze gingen zelf de mannelijke hoofdrollen instuderen
maar bleven de visuele aspekten van hun vroegere rol als de belangrijkste presentatie
zien. Het waren de rollen van vrijgevochten, aantrekkelijke flinke vrouwen. Dit was een
direkte en emotionele aanpak, die aansloeg gezien het geweldige sukses bij de
première van het stuk. Het leek erop dat deze aktrices de gekonstateerde achterstand
hadden ingehaald.
Toch bleef het rommelen onder veel aktrices. Hoewel er nu een minder vaste
rolbezetting was, ontdekten ze dat het toch nog steeds de regisseur was die alles
bepaalde: hij vertelde hun wat ze moesten zeggen, wat voor gezicht ze moesten
trekken, wanneer ze moesten opkomen en wanneer ze weer konden verdwijnen.
Langzamerhand groeide dan ook het besef bij deze groep aktrices dat ze een twee-
derangspositie bleven innemen.
Er gingen stemmen op om een eigen teater te stichten om deze onderdrukking op te
heffen. Een teater waarin wij allen zelf onze rollen konden bepalen. Deze rollen zouden
niet van tevoren moeten worden vastgelegd, maar op basis van improvisatie tot stand
moeten komen. Zij zeiden: 'wij willen onze eigen teksten maken, wij willen onze eigen
 |
 |
 |
 |