A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 9 Verzorgingsstaat, monopoliekapitalisme en fascisme
200
ook op dat Duitsland de oorlog zou winnen. Toen in 1940 Nederland werd bezet waren er
dan ook veel meer mensen die zich maar bij de Duitse overmacht wilden neerleggen - en die
Duitsers gedroegen zich ook zo ordelijk en fatsoenlijk! - dan mensen die zich wilden
verzetten. Onze regering emigreerde naar Londen, maar de departementen werkten gewoon
door, volgens de Duitse richtlijnen, voorzover nodig. De aannemers maakten aardige winsten
op de bunkers van de bezetters, de DAF met vrachtauto's en Philips met elektronika. Zelfs
het ontslag en de deportatie van joodse kollega's kon slechts enkele instanties tot protest en
opheffing of sluiting brengen (van de universiteiten ging alleen die van Leiden uit eigen
beweging dicht).
De grote neutrale centrale van vakbonden, het NVV, liet zich door de Duitsers
'gelijkschakelen'; slechts kommunistiese en protestante vakorganisaties hieven zich vrijwillig
op.
Het verzet kwam vooral van kommunisten en gereformeerden. De kommunisten
organiseerden bijvoorbeeld in februari 1941 een indrukwekkende staking tegen de
beginnende jodenvervolgingen.
Talloze mensen doken onder, niet alleen om niet in Duitsland te werk gesteld te worden,
maar ook om zich te kunnen organiseren en de Duitsers zoveel mogelijk schade te
berokkenen, en om zoveel mogelijk joden te redden. Veel mensen hebben hun leven
geriskeerd met het verbergen van joden en andere onderduikers. Maar zij vormden een
kleine minderheid van de hele bevolking.
Vrouwen en fascisme
Het fascisme uitte zich het gruwelijkst in de vervolging en uitroeiing van joden,
homoseksuelen, zigeuners en socialisten: vrouwen en mannen. .
De vervolging van socialisten was in wezen een strijd van mannen onderling: een strijd tegen
het rode gevaar van de Sowjet-Unie, tegen een gevaar van buiten. De vervolging van joden
zigeuners en homoseksuelen in Duitsland was een vervolging van alles wat het mannelijke
germaanse ras van binnenuit zou kunnen verzwakken en 'ontaarden'. De basis daarvan was
dezelfde als die van de vrouwenhaat van het fascisme: de haat tegen alles wat niet
germaans en mannelijk was. Die vrouwenhaat werd niet uitgedrukt in het vermoorden van
germaanse vrouwen: ze waren immers onmisbaar om germaanse mannen te baren; hij werd
geuit door vrouwen uitsluitend als fokvee te behandelen.
Het was niet nodig om de vrouwen massaal in konsentratiekampen op te bergen, omdat zij
zich niet tegen de eisen van de nazi's verzetten: er ontstond geen feministies verzet onder
de Duitse en Italiaanse vrouwen tegen het fallokratiese geweld van Hitler en Mussolini.
Vrouwen verzetten zich niet tegen wat hen als vrouw aangedaan werd. Ze hadden wel in alle
bezette landen een zeer belangrijk aandeel in het verzet, maar zij verzetten zich met hun
mannelijke partij- of geloofsgenoten tegen het fysieke geweld van het fascisme, niet tegen
het psychiese geweld dat het fascisme op alle vrouwen uitoefende.
Maria Macchiocci, die over het fascisme in Italië schrijft, heeft zelfs gesteld dat het tegendeel
van verzet van vrouwen bestond: dat een groot deel van de vrouwen de fascistiese
verheerlijking van het traditionele, oermoederlijke vrouwbeeld prachtig vond; dat ze in
drommen bijeenkwamen op fascistiese bijeenkomsten, om in een soort seksuele vervoering
hun Leider te vereren; dat ze hun trouwringen aan Mussolini offerden, hun kinderen aan hem
aanboden.
Dat is een griezelig beeld. En Macchiocci werpt het de tegenwoordige radikale
vrouwenbeweging voor de voeten. Kijk eens! Jullie zeggen dat de vrouwen onderdrukt zijn,
vooral door het fascisme - en vrouwen juichen het zelf toe! Jullie hebben niet genoeg oog
voor de fascistiese tendenzen in vrouwen zelf!
We zullen later wel zien in hoeverre dit verwijt opgaat voor de moderne vrouwenbeweging
als geheel, die misschien vrouwen mooier wil maken dan ze zijn, uit een soort vrouwelijk
chauvinisme. Het is in ieder geval waar dat het grootste probleem voor de vrouwenbeweging
 |
 |
 |
 |