de Bonte Was, FEMINIST (1), Amsterdam 1977, De Bonte Was
12
verzorgingsstaat, die nu vrouwen onderdrukken. De tweede golf heeft al een hele serie
inkapselingspogingen opgeroepen.
Bijvoorbeeld: toen de praatgroepen een tijdje bestonden kwamen er allerlei psychiaters en
psychologen in aktie, die zeiden dat praatgroepen eigenlijk een vorm van terapie zijn en dat er
daarom deskundige begeleiding bij moest om te voorkomen dat er ongelukken zouden gebeuren -
daar zijn we niet ingetrapt, maar ondertussen is de radikale terapie gekomen, die de praatgroepen
steeds meer beïnvloedt.
Een tweede voorbeeld: In 1976 was het Internationale Jaar van de Vrouw. De meeste feministen
deden er niet aan mee - maar de traditionele, niet-feministiese vrouwenbewegingen kregen ineens
een feministies sausje: er werden eenmalige subsidies verleend aan iedereen die kon aantonen dat
ze zich met vrouwenbevrijding bezighield.
Een derde voorbeeld: er komt plotseling een geweldig aanbod van kursussen, voor Nederlands en
Engels en maatschappijleer, tot zelfs een hele Open School toe. Ontevredenheid en verzet kunnen
dan worden omgezet in het leren van woordjes, voordat ze een duidelijke vorm gekregen hebben.
Deze vorm van inkapseling is zelfs een tweedelige fuik: je kunt er ook vrouwen mee vangen die
zichzelf als feminist beschouwen, vooral als ze net ontdekt hebben dat ze ‘egoïsties’ mogen zijn en
dus over de gevolgen van hun betaalde positie niet hoeven na te denken. Zo kapselt dan uiteindelijk
de ene groep vrouwen de andere in.
Intussen gaan allerlei vrouwen die al maatschappelijke posities hadden waar ze zich konden laten
horen, ook feministiese geluiden maken, maar natuurlijk alleen die geluiden waar je je geen buil
aan kunt vallen, waar de mannen niet écht boos van worden. Dit zijn de randgeluiden van het
feminisme; die dingen die de grondslagen van de mannenmaatschappij slechts zijdelings aantasten.
Nu wil ik niet zeggen dat die randgeluiden niet nuttig zijn. Omverwerpen van mannenovertuigingen
en mannenmacht zal een eindeloos proces zijn, en natuurlijk is het handig om eerst de loszittende
stenen uit hun bouwwerk te trekken, in de hoop dat de rest dan ook gaat wankelen. Maar je moet er
niet te sterk op rekenen. Mannen hebben ongeveer 6000 jaar de tijd gehad om hun macht over ons
te vestigen en zij hebben in die tijd waanzinnig veel geleerd, niet alleen door ons te onderdrukken -
vaak deden we niets terug - maar vooral door onderlinge onderdrukking. Het patriarchaal-
kapitalistiese systeem is waarschijnlijk het soepelste, buigzaamste onderdrukkingsysteem dat ooit
gevormd is. Het werkt om zo te zeggen vanzelf, zonder dat iemand het geheel hoeft te overzien
(hoewel ik toch nooit helemaal zeker ben dat er niet een groep mannen is die het geheel wél
overziet en systematies bewust op die punten ingrijpt waar het mis dreigt te gaan: even een jaar
voor de vrouw instellen als de wijfjes te opstandig worden).
Ik weet niet zeker of bolwerken die wij triomfantelijk veroveren, niet allang door de vijand verlaten
waren. Ik weet in elk geval zeker dat de punten waar het werkelijk om gaat te herkennen zijn door
de sfeer, de spanning en de moeizaamheid waarmee ze omringd zijn; door weerstanden, zowel
binnen als buiten jezelf. De aktie van het vrouwenbevrijdingsfront tegen de film Turks Fruit heeft
iedereen de grootste moeite gekost - waaróm was het nou zo’n rotfilm? - maar we waren er trots op;
aan de aktie tegen moederdag hebben we gezellig gewerkt; maar die sloeg dan ook nergens op: het
was een open deur.
Je kunt het misschien zo zeggen: als we aangemoedigd worden op een bepaald maatschappelijk
punt iets te doen of te zeggen, zit er vermoedelijk een tegenstrijdigheid achter; als wij het winnen
hebben de mannen er ook op een bepaalde manier voordeel bij. De seksuele revolutie is hiervan het
standaardvoorbeeld: als vrouwen het recht gaan opeisen voor een seksueel leven, omdat ze terecht
het niet-bestaan van vrouwelijke seksualiteit opvatten als een symptoom van de onderdrukking van
alles in vrouwen wat aktief en prettig is, werken ze tegelijk mee aan de verseksualisering van de
menselijke omgangsvormen, die er aan bijdraagt mensen definitiever van elkaar te isoleren dan ooit
gebeurd is, en die vrouwen nog meer in de haar toegewezen lichamelijke bestemming vangt en tot
projektie van mannelijke wensen en behoeften beperkt, dan de grofste uiterlijke onderdrukking kan
bewerken (vrouwen gaan vrijwillig naar films waarin vertoond wordt hoe zij verneukt worden).
 |
 |
 |
 |