A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 1 De eerste vrouwenbewegingen
20
mogelijke manieren te verlichten. Dat moet, naast geestelijke ontwikkeling, de eerste stap
zijn, die leidt tot al het andere.'
De meeste burgervrouwen vonden Mina Drucker en de haren veel te radikaal. Ze werd
vooral aangevallen om de manier waarop ze dingen zei. In haar blad 'Evolutie' noemde ze
bijvoorbeeld het huwelijk eens 'de meest belachelijke, meest onkiesche vorm van
samenleving'. En men vond haar veel te drammerig.
Dat drammen was echter wel nodig. Het kiesrecht was helemaal niet door de mannelijke
kiezers aan de vrouwen gegeven, toen ze duidelijk gemaakt hadden dat ze er recht op
hadden. Integendeel, de heren hadden razendsnel de laatste mazen in de wet dichtgemaakt.
In de grondwet stond namelijk helemaal niet uitdrukkelijk dat alleen mannen kiesrecht
konden hebben. Aletta Jacobs had dan ook bij de rechter inschrijving in het kiesregister
geëist. De hoogste Nederlandse rechter (de Hoge Raad) had zich onder de onduidelijkheid
van het grondwetsartikel uitgedraaid met allerlei rare redeneringen en een paar jaar later
werd in het grondwetsartikel voor het woord 'ingezetenen', 'mannelijke' gezet. Dat betekende
ook niet dat álle mannen kiesrecht hadden; dat hing van hun inkomen af. Maar zonder
wijziging van de grondwet kon dat mannenkiesrecht wel steeds naar meer mannen
uitgebreid worden. Voor vrouwenkiesrecht was een wijziging van de grondwet nodig; dat
betekende dat tweederde van de leden van de tweede kamer voor moest zijn (in plaats van
de helft plus één bij 'gewone' wetten).
Ondanks alle tegenwerking liet een kleine groep zich niet ontmoedigen; ze gingen door met
de strijd.
Het gemeenschappelijke van alle vrouwen uit de beweging
We hebben nu verschillende groepen vrouwen in aktie gezien, in verschillende landen. We
weten dat
we veel meer materiaal zouden moeten hebben over de strijd van de arbeidsters in Europa
en in Amerika. Maar tot nu toe is eigenlijk alleen materiaal over de burgervrouwen in grote
mate voorhanden. Zoals we eerder al zeiden: het is hoopvol dat zo veel vrouwen in de
geschiedenis op zoek zijn, ook naar de arbeidstersstrijd. Maar, ook zonder uitputtend
materiaal kunnen we toch aangeven wat in ieder geval gemeenschappelijk was voor alle
vrouwen, in de analyse van wat hen onderdrukte. Alle protesten die we tot nu toe gehoord
hebben gingen over vier belangrijke hoofdoorzaken.
Op de eerste plaats waren alle vrouwen tegen ekonomiese afhankelijkheid van mannen. Het
kostte hen allemaal de grootste moeite om hun eigen brood te verdienen. Als ze werk
hadden werden ze zwaar onderbetaald, vergeleken bij de mannen. En de vrouwen uit de
burgerij mochten eigenlijk niet eens werken. Daardoor zaten alle vrouwen in een
dwangpositie: om aan de kost te komen moesten ze bijna allemaal een man hebben of
nemen.
De juridiese afhankelijkheid is de volgende gemeenschappelijke klacht. Gehuwde vrouwen
hadden geen eigendomsrechten, zelfs niet op het loon dat ze zelf verdiend hadden. Al haar
bezittingen worden door de echtgenoot beheerd (in Nederland is dat pas in 1954
veranderd!). Vrouwen hebben geen zeggenschap over de kinderen, echtscheiding is
ongunstig geregeld.
Ten derde was er dan de politieke afhankelijkheid van mannen. Maatschappelijke
organisaties waren van mannen. Vrouwen werden of niet toelaten of hadden er in ieder geval
geen recht van spreken ('De vrouw zwijge in de gemeente', had Paulus al zo'n negentien
eeuwen geleden gezegd.).
Het vierde gemeenschappelijke verzetspunt was de seksuele afhankelijkheid van mannen.
Dat betekende niet in de negentiende eeuw, dat vrouwen voor hun seksuele plezier aan
mannen overgeleverd waren. Nee, vrouwen hoorden gewoon géén seksualiteit te hebben;
als ze iets zeiden of deden in die richting werden ze voor hoer uitgemaakt. Die seksuele
afhankelijkheid betekende dat er van uitgegaan werd dat mannen 'driften' hadden en dat
 |
 |
 |
 |