A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 3 De vrouwen vinden de landbouw uit: de neolitiese revolutie
53
werden waren een onderdeel van de clan zelf. Misschien werden ze beschouwd als de
oorspronkelijke moeders, maar het waren zeker geen 'personen', alleen al omdat de
individuele persoonlijkheid nog niet bestond. Ze waren ook geen 'moeders', zoals wij die
beleven. Ze belichaamden niet de veiligheid en de warmte, maar de beweging van het leven:
de wisseling van de seizoenen, het stromen van de beek en de regen, het opkomen van het
jonge graan en de andere gewassen.
Jagersvolken uit het noorden vereerden nog tot in veel latere tijden een dergelijk 'vrouwelijk
principe' in de vorm van een watervogel- het soort vogel dat iedere herfst naar het zuiden
trekt en met het voorjaar weer terugkomt.
Ook de landbouwsters op de Balkan maakten - zo omstreeks 5000 v. chr. – afbeeldingen of
vormen die tegelijk vrouw en vogel waren. Die konden dan weer versierd worden met
afbeeldingen van water - evenwijdige strepen of meanders, de vorm die de rivier aanneemt
als zij door vlak land stroomt - of de afbeeldingen van regen, in de vorm van kleine streepjes.
Regen was voor de landbouwsters ontzettend belangrijk; er zijn dan ook veel voorwerpen om
de komst van de regen te beïnvloeden, zoals een soort vergieten waarmee je de regen kunt
nabootsen.
Een andere belangrijke uitdrukking van de voortdurende vernieuwing van het leven is de
slang, die regelmatig haar oude huid afwerpt, dood en levend is tegelijk. Bij het voorjaar en
de vogels hoort natuurlijk het ei. Een ei waaromheen een slang kronkelt komt voor in alle
oude scheppingsverhalen.
Al deze symbolen kunnen ook gekombineerd worden. Zo zijn er, uit diezelfde Balkankultuur,
potten gevonden van een vogel die tegelijk een vrouw is, met een lichaam in de vorm van
een ei en een hals in de vorm van een slang. Of in de vorm van een stijve penis, want die
was ook een symbool van spontane levenskrachten (niet van vruchtbaarheid, want de
landbouwsters kenden de rol van de man bij de voortplanting nog niet.)
Nog meer voorbeelden van het vernieuwingsprincipe: de maan, die steeds weer groeit en
verdwijnt. En de honden die naar de maan blaffen en alle dingen die op de boog, de 'hoorn'
van de maan lijken. Dus de snelgroeiende boogvormige horens van de buffel, en de buffel
als geheel. Veel later geloofden de Grieken nog dat, als je een buffel in de grond begroef,
daar in het voorjaar bijen ontstonden. Want bijen zijn ook een symbool van de levenscyclus.
En vlinders, die in de winter onzichtbaar zijn en in het voorjaar weer tevoorschijn komen. De
vlinder heeft verder nog een eigen wedergeboorteproces: van rups naar pop, van pop naar
vlinder (de vlindervleugels zijn later vastgelegd in het symbool van de dubbele bijl, waarmee
de Amazones vochten).
Nog meer dieren: het hert, vanwege het snelgroeiende gewei, en de haas die een maandier
is. De berin, die met water in verband wordt gebracht, orn:dat ze zo graag vist. Misschien
had de keuze voor een bepaald dier nog te maken met de oude taboes en verwantschappen;
dat weten we niet.
De voorwerpen die deze 'godinnen' afbeelden, zijn in de huizen gevonden. Ze maakten deel
uit van het dagelijks leven. Het altaar waarop aan haar geofferd werd stond gewoon in de
keuken, naast de oven. Boven de oven staan de vrouwenbeeldjes, netjes naast elkaar op
een plank. Pas later kwamen er tempels; maar dan is er al een andere periode aangebroken.
De 'godin' (we gebruiken steeds andere woorden, maar we bedoelen steeds de uit- of
afbeelding van het vrouwelijk principe van bewegelijkheid) stond in heel direkt verband met
het dagelijks werk. We hebben al gezegd dat ze vaak de vorm van een uit klei gebakken pot
had.
Vrouwelijke ambachten en magie
In deze periode hebben de vrouwen namelijk het pottenbakken uitgevonden. Pottenbakken
is buitengewoon moeilijk. Je moet namelijk de goede soort klei hebben, in de juiste
verhouding met zand vermengd, en een zeer heet vuur, of liever nog een oven; en dan nog
kan er van alles mis gaan. De pot kan dan ook alleen met behulp van magie goed gebakken
 |
 |
 |
 |