A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 5 De klassieke beschavingen
98
Het wel een vader hebben betekende dat er erfelijke bezittingen in het spel waren. Een man
werd vader door een pasgeboren kind (jongen) van de grond op te tillen. Daarmee erkende
hij het en maakte het tot zijn erfgenaam (het kind hoefde dus niet door hem 'verwekt' te zijn).
Zoals uit het hierboven beschrevene al duidelijk is, was de nieuwe republiek ook
ondemokraties omdat het een uitsluitende mannenaangelegenheid was: vrouwen hoorden er
niet bij. De patriciërs waren een grootgrondbezittende adel, die in de republiek door harde
strijd, de heerschappij over kleine boeren, pachters en bezitlozen vestigde. De adel was nog
steeds in patriarchale clans georganiseerd; het volk -'plebs'- naar de wijken waar ze
woonden. Hoewel het volk herhaaldelijk in opstand kwam, bleef de macht van de adel heel
lang onaangetast. De mannen van de Romeinse heersende klasse ontwikkelden namelijk
steeds nieuwe en hechtere organisatievormen, waarin ze op den duur ook de welvarendsten
van het plebs wisten te integreren.
Ontwikkeling van onpersoonlijke banden: het rechts- en staatssysteem
De banden die de Romeinse mannen tegenover de vrouwen vormden hadden een ander
karakter dan die van de Grieken. We hebben gezien dat bij de Griekse mannen aanvankelijk
persoonlijke en seksuele banden nog het belangrijkst waren. Persoonlijke
broederschapsgevoelens beheersten het gedrag van strijdmakkers in de oorlog, de
broederschap van de vrije mannen in de stadsstaten werd steeds doorbroken door
persoonlijke trouw op grond van verleende gunsten, gezamenlijk oorlogsverleden of oude
clanbanden. In een kader van homoseksuele relaties werd de filosofie ontwikkeld, werden
onderwijsmetoden bedacht, en werden ook de stadsambten vergeven. De jonge mannen
hadden hun vernederende, passieve rol van anaal seksobjekt graag over voor toelating tot
belangrijke en invloedrijke ambten en kringen.
Ook bij de Romeinse mannen speelden persoonlijke trouwen onderlinge seksualiteit een rol,
maar de kultuur, het leger en het staatsbestel waren er veel minder van doordrongen dan bij
de Grieken. De belangrijkste bijdrage van de Romeinse mannen aan het patriarchaat is juist
geweest dat ze de banden tussen mannen veel onpersoonlijker hebben gemaakt.
Onpersoonlijke banden zijn veel duurzamer dan verhoudingen die van persoonlijke
seksualiteit, emoties en eergevoel afhankelijk zijn. De Grieken hadden al een basis voor
onpersoonlijkheid gelegd; zij hadden staten opgebouwd, met een rechtssysteem. Daarin
hadden ze de oude stamverwantschap ongeldig verklaard en er een verdeling naar inkomen
voor in de plaats gesteld. Met een bepaald inkomen - een onpersoonlijk, objektief gegeven -
kon iemand dan voor een bepaalde funktie gekozen worden.
Maar hun staten waren klein, hun recht was onontwikkeld. De persoonlijke banden van
gezamenlijke oorlogvoering, feestvieren en seksualiteit bleven belangrijker.
De Romeinse mannen konden gebruik maken van wat zij via de Etrusken en via de zuid-
Italiaanse kolonisten van de Grieken geleerd hadden. Ze konden dezelfde ontwikkelingen
sneller doorlopen; en misschien waren ze - omdat ze een landbouwverleden hadden, in
tegenstelling tot de Grieken die een oorlogsverleden hadden en eigenlijk uitsluitend de wens
kenden om anderen te overwinnen - wel beter in staat om samen te werken. In ieder geval
lukte het de mannen van de oorspronkelijke Romeinse stammen om de steeds groeiende
massa van bezitlozen er onder te blijven houden; niemand kreeg de kans om als tiran
namens de armen de adel weg te sturen.
De klassekonflikten tussen de adel en het volk leidden wel af en toe tot een burgeroorlog,
maar die oorlogen eindigden dan niet met een nederlaag van de adel maar met het
toekennen van rechten aan het plebs, en dan vooral rechten op het gebied van het
stadsbestuur. Ze mochten ook vergaderen, voorstellen doen aan de senaat en bestuurders
benoemen. Later mochten ze zelfs besluiten nemen die voor de hele bevolking bindend
waren.
 |
 |
 |
 |