A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 9 Verzorgingsstaat, monopoliekapitalisme en fascisme
192
machthebbers om de orde te handhaven. De kommunistiese leiding werd vervolgd, en
uiteindelijk werden Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht, omdat ze hun strijd samen met een
klein groepje revolutionairen bleven doorzetten, vermoord, waarschijnlijk met instemming van
de sociaal-demokratiese leiders.
In Nederland was de leider van de sociaal-demokraten Troelstra zo entoesiast geworden van
de Russiese revolutie dat hij zomaar, in november 1918, de revolutie afkondigde. Maar zijn
eigen partij piekerde er niet over, en de revolutie werd weer afgelast.
De hoop dat de revolutie zich ook over de hoogontwikkelde kapitalistiese landen zou
verspreiden, leefde dus niet lang. Maar ook de ontwikkelingen in Rusland zelf boden niet
veel houvast voor progressieve vrijheidsidealen. Lenin had het goed gezien, zijn partij kreeg
bij de verkiezingen maar een kwart van de stemmen; dat betekende dat het socialisme
slechts via een diktatuur van de partij gevestigd kon worden.
Alle ondernemingen - waarin hoofdzakelijk kapitaal uit het westen geïnvesteerd was -
werden genationaliseerd. Grote en kleine westerse aandeelhouders steunden daarom
fervent de tegenstanders van de kommunisten in Rusland. Een jarenlange burgeroorlog
woedde door het land. Tijdens die oorlog moest de kleine kommunistiese partij ook nog zien
het enorme dood-arme land ekonomies op gang te krijgen. Noodgedwongen werden daarom
steeds meer mensen uit het oude regiem weer ingeschakeld: handelaars en industriëlen om
de industrialisatie te bevorderen; ambtenaren om het geheel te besturen, en zelfs, uiteindelijk
leden van de tsaristiese geheime politie om de orde te bewaken.
Marx had in zijn boek over de Commune van Parijs zijn idealen over de staatsorganisatie
geformuleerd, en Lenin had hetzelfde gedaan in 'Staat en Revolutie': staatsambtenaren
moesten gewone arbeiders zijn, die door hun mede-arbeiders gekontroleerd en desnoods
afgezet moesten worden; die slechts een arbeidersloon zouden verdienen en zich niet boven
de massa's zouden verheffen. Maar die idealen kregen geen schijn van kans. De Partij ging
er steeds meer toe over de weinige dingen die er waren - eten, huizen – voor zichzelf in te
pikken. En uit de eindeloze interne strijd om de macht, ontstond uiteindelijk, na Lenins dood
in 1924, de diktatuur van één man, Stalin, die in gruwelijke terreur zou eindigen.
De vrouwen na de Russiese revolutie
Een nieuwe vorm van overheersing was gevestigd, een nieuwe produktiewijze moest
opgebouwd worden. Met behulp van de idealen van Marx en Lenin over de bevrijding van de
vrouw onder het socialisme, werden vrouwen dan ook op grote schaal aan het werk gezet.
Zoals in alle revolutionaire bewegingen, waren de vrouwen ook in Rusland enorm aktief
geweest, zowel in de steden als op het platteland. De eerste wereldoorlog en de opbouw van
de nieuwe samenleving daarna hadden hen op grote schaal ingeschakeld. Het gewone
verhaal zou verder moeten luiden dat op een gegeven ogenblik, toen alles weer goed
draaide, ze weer naar huis gestuurd werden. Maar in Rusland ging dàt anders.
De kommunistiese partij besloot dat vrouwen hun rechten zouden behouden: recht op
arbeid, op gelijk loon, op voorzieningen voor de kinderen, op opleidingen en op intellektuele
en leidende funkties. En zo is het ook wel - enigszins - gebleven. Vrouwen vervullen op alle
posities in de samenleving belangrijker funkties dan in de kapitalistiese landen, ook bij de
planning en de partijleiding. Maar in de belangrijke, machtige instanties, vooral in de
partijleiding, zijn ze ver in de minderheid ten opzichte van mannen vertegenwoordigd. En in
de partijtop is geen vrouw te bekennen.
Terwijl in het begin van de eeuw slechts 12% van de vrouwen (tegen 35% van de mannen)
kon lezen en schrijven, hebben zij zich in de afgelopen zestig jaren razendsnel ontzettend
veel kennis eigengemaakt; buitenshuis bezetten ze bijna de helft van alle banen (49%). Maar
in al die tijd heeft de Russiese man nog steeds niet geleerd om de afwas te doen of een
baby te verschonen. Er zijn wel oneindig veel meer kresjes dan hier, maar al het andere
huishoudelijke en verzorgende werk wordt uitsluitend gedaan door de vrouwen. Het komt er
 |
 |
 |
 |