A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 12 De laatste trends in manschappij en vrouwenbeweging
247
mannen in een groep vinden dat een vrouw te afwijzend doet (we hebben trouwens de
indruk dat vrouwen bij individuele terapieën meer risiko's lopen; de psychiater hoeft niet bang
te zijn voor pottekijkers. Amerikaans onderzoek toont dat 40% van de artsen die zich
specifiek met vrouwen bezig houden het normaal vinden om enige vorm van seksueel
kontakt met hun patienten te hebben).
In zekere zin zijn de moderne terapieën en trainingen nog verwarrender voor vrouwen dan
de ouderwetse Freudiaanse analyse. De echte psychiater heeft een uitgesproken, duidelijke
en ingewikkelde teorie over wat vrouwen zijn en hoe ze moeten leven. De vrouwelijke patient
komt vroeger of later in botsing met die teorie, die ze als een vervreemd en knellend
dwangbuis om zich heen voelt. Alleen vrouwen die zo ongelukkig zijn dat ze zich ook met
geweld tot 'echte vrouwen' willen laten maken zullen zo'n terapie lang volhouden.
In de moderne terapieën vanaf Rogers wordt echter helemaal niet over mannen en vrouwen
gesproken. Daar gaat het, modern en demokraties, over 'mensen'. Daardoor krijgen veel
vrouwen helemaal niet eens in de gaten dat ze anders behandeld worden dan de mannen,
dat ze in stereotiep-vrouwelijke patronen gedwongen worden - omdat er allemaal heel
andere woorden voor gebruikt worden. De moderne terapieën geven een hele nieuwe
geslachtsloze woordenschat om over man-vrouw-verhoudingen te praten - die heten nu b.v.
'relaties'. Ergernissen, verdriet, belangentegenstellingen, ruzies, heten nu 'relatieproblemen'.
Pogingen om van elkaar te houden of elkaar te begrijpen, slechte eigenschappen af te leren
of de partner op te voeden, ruzie maken en verzoenen, heten nu 'werken aan de relatie' en
'werken aan jezelf'.
De emotioneel-erotiese revolutie
Die nieuwe woorden komen natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen. Ook mensen die nooit
in terapie geweest zijn gebruiken ze. Ze slaan zo aan omdat ze een uitdrukking zijn van een
moderne werkelijkheid. Het middenklasse-vrouwenwerk is verschoven van het met stoffer en
blik schoonhouden van door kolenkachels bestofte huizen en het klaarmaken van maaltijden
uit ruwe grondstoffen, naar het werken aan de relatie met de man, en met de kinderen (als er
iets met één van de kinderen is, moet het hele gezin in terapie).
Het bedriegelijke is echter dat er niet bij gezegd wordt dat het alleen de vrouwen zijn die aan
de relaties met mannen werken.
Dat komt door de onduidelijkheid van het begrip 'werken' in dit verband, en natuurlijk doordat
steeds wordt gedaan alsof mannen en vrouwen gelijke rechten hebben. 'Aan de relatie
werken' betekent eindeloze gesprekken, onder begeleiding of thuis. Daar doet de man
natuurlijk ook aan mee, dus het lijkt of hij 'meewerkt'. Pas als je heel precies nagaat wat er
gebeurt, kanje zien dat hij meestal helemaal niet meewerkt, maar tegenwerkt. In iedere
middenklasse hetero-verhouding probeert de man zijn oude voorrechten te behouden en er
zoveel mogelijk nieuwe voorrechten bij te krijgen. De vrouw probeert daartegenover iets van
de haar beloofde gelijke rechten te veroveren: wat hulp bij het huishoudelijk werk, eens een
middagje vrij van de kinderen; maar die strijd leidt er ondertussen dikwijls toe dat zij meer
energie aan haar man besteedt dan vroeger.
Want wat zijn die nieuwe voorrechten van de man nu eigenlijk? Voor een deel zijn het de
gesprekken, de diskussies en de ruzies zelf.
Het resultaat van al dat gedoe is voor de man: emoties. Hij voelt wat. De 'persoonlijke'
broederschap op het werk was immers alleen maar een sausje om onderdrukking niet te
voelen. Hoe onpersoonlijker het mannenwerk wordt, des te minder voelen mannen. Ze
hadden juist van kinds af aan afgeleerd om iets te voelen of in elk geval daarvan iets te laten
merken, anders zouden ze er niet inpassen. Als dat proces goed gelukt is, voelt een man
niets meer - hij voelt zelfs niet meer dat hij met alle andere mannen samen macht heeft over
alle vrouwen.
Hoe akelig en zinloos de op grond van het 'werken aan de relatie' gevoerde gesprekken ook
zijn, op zijn minst krijgt de man dàt gevoel er van terug. Hij is de sterkste, dat is duidelijk. De
 |
 |
 |
 |