A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 12 De laatste trends in manschappij en vrouwenbeweging
248
vrouw wordt volgens hem onmiddellijk onredelijk als ze probeert uit te leggen wat ze wil en
wat ze voelt - hij zal haar wel even uitleggen hoe de werkelijkheid echt in elkaar zit. Zijn
machtsgevoel is verzekerd. Maar misschien brengt ze nog allerlei andere gevoelens bij hem
boven. Hij kan in elk geval eindeloos uitleggen wat hij voelt, hoe hij zo geworden is, hoeveel
spijt hij daarvan heeft. De ècht moderne man kan urenlang uitleggen hoe akelig hij het vindt
een man te zijn en vrouwen te móeten onderdrukken - mits er een vrouw is die daarnaar wil
luisteren, natuurlijk. Als hij daarmee bezig is voelt hij wroeging, verdriet, medelijden,
misschien zelfs wel liefde - wat een rijkdom. En de vrouw vraagt zièh later af hoe het toch
komt dat ze zich zo helemaal leeg voelt.
De opvoeding van de vrouwen uit de lagere klassen: het maatschappelijk werk
Voorlopig zijn terapieën en werken aan de relatie nog voornamelijk van belang voor
middenklassevrouwen. Het zijn vormen van onderdrukking en uitbuiting waarvan het
kenmerk is dat vrouwen zich er schijnbaar vrijwillig aan onderwerpen.
Voor vrouwen uit de lagere klassen was de toestand tot voor kort eenvoudiger. Hun leven
werd bepaald door rechtstreekse dwang. Zij moesten met een minimaal inkomen, in een te
klein en verkrot huis, zorgen dat alles netjes was, man en kinderen gevoed en gekleed
waren; de man uit de kroeg houden en zorgen dat de kinderen goed terecht kwamen: de
jongens opleidingen volgden, de meisjes niet zwanger werden.
Naarmate hun mannen minder macht en geld van de overheersende machten krijgen, zijn
vrouwen een groter deel van hun aandacht en inspanning kwijt om te zorgen dat hun zoons
niet in de gevangenis en hun dochters niet in de prostitutie terecht komen. Als dat allemaal
niet goed lukt dreigen niet alleen verdriet en schuldgevoel, zoals bij de
middenklassevrouwen, maar politie en justitie. Als de kinderen stelen (komt in alle klassen
voor) gaat de middenklasse moeder uit zichzelf naar het Medies Opvoedkundig Buro, waar
ze met de fluwelen handschoen wordt gedwongen tot nog verdere zelfopoffering - maar de
arbeidersvrouw krijgt gewoon de kinderpolitie of de raad voor de kinderbescherming op haar
dak. En als zij niet doet wat die instanties willen, wordt zij onder gezinsvoogdij gesteld, of
zelfs uit de ouderlijke macht ontheven of ontzet. En kindertehuizen hebben zo'n slechte
naam, dat de meeste moeders zich in duizend bochten zullen wringen om te voorkomen dat
hun kinderen daar terecht komen.
Al die instanties die de vrouwen uit de lagere klassen moeten kontroleren maken deel uit van
de verzorgingsstaat - de staat die vrouwen dwingt om te verzorgen. De basis voor die
instanties is gelegd door staat en kerk samen, met behulp van de ongebruikte arbeidskracht
van de vrouwen uit de hogere middenklassen, die daarin de kans kregen om een inkomen
en maatschappelijk aanzien te verwerven. Dat ze dat deden in een door mannen vastgesteld
kader vonden de meesten van hen helemaal niet erg; integendeel, dat maakte het juist
èchter.
Dat een klein groepje vrouwen binnen de vrouwenbeweging bleef werken, om eerst
diepgaande maatschappelijke veranderingen op gang te krijgen, maakte op hen niet de
minste indruk. De feministen waren voor hen mannenhaters en doordrammers; de
meerderheid wilde graag kinderrechter of maatschappelijk werkster van een konfessionele
voogdijvereniging worden, om vanuit die positie de wereld te verbeteren - dat wil zeggen
vrouwen uit de lagere klassen op te voeden en aan te passen.
Het uitgangspunt daarbij werden steeds meer dezelfde technieken die in de vijftiger jaren
geperfektioneerd werden: die van het 'social case work', waarbij maatschappelijke
problemen tot individuele 'gevallen' worden omgevormd. De vrouwen die het werk moesten
uitvoeren hadden die technieken op school ingestampt gekregen, en ze moesten hun
behoefte om hun klienten te helpen, uitdrukken door naast het monsterschap waartoe die
technieken hen dwongen, veel persoonlijke zorg en aandacht te geven. Dat die aandacht
voornamelijk aan mannen ten goede kwam sprak in die verhoudingen vanzelf.
 |
 |
 |
 |