A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 3 De vrouwen vinden de landbouw uit: de neolitiese revolutie
66
kinderen heel wat minder aandacht nodig hadden dan nu. Maar ze moesten natuurlijk wel te
eten hebben, en verschoond worden en leren hoe de wereld in elkaar zat.
Dit alles deden de vrouwen, en ze deden het samen, met veel gepraat en gelach -
westerlingen die in 'primitieve' dorpen op bezoek komen noteren altijd verbaasd hoeveel
plezier de vrouwen hebben onder het werk.
Intussen dreigden de mannen net zo overbodig te worden als ze aan het begin van de
mensheid geweest waren. Ze gingen niet meer op jacht, en bomen hakken hoefde ook niet
altijd. Ze gingen dus eigen bezigheden ontwikkelen - door een onderdeeltje uit het geheel
van het vrouwenwerk te halen, en dat zo op te poetsen en te verbuigen dat het geschikt was
voor de onderlinge mannenkonkurrentie om status en prestige.
Zo maakten ze van het vanzelfsprekend zoeken naar punten van kontakt en
overeenstemming - wat de vrouwen deden als ze de vrouwen van een vreemde stam
ontmoetten - de ingewikkelde rituelen van geschenkenruil, vredesonderhandelingen en
bloedwraak. Van het met anderen delen waar je een overvloed van hebt, maakten ze
mijnbouw en handel. Van het maken van je eigen gereedschap maakten ze het ambacht dat
de hele dag vult. Van het dagelijks werk met ovens, voor brood of klei, maakten ze de
geheimen van de metaalbewerking. En uit het geheel van het werken op het land haalden ze
het ploegen, door de hak door een dier te laten trekken en zelf, trots, die natuurkracht te
lopen mennen. En, rond alles heen, maakten ze van de dagelijkse magie, die de eenheid
van de vrouwen van de clan met de vernieuwende beweging van de natuur bevestigde, een
aparte mannen bezigheid, die steeds verder van het dagelijks leven af kwam te staan.
Het hele proces van het ontstaan van de mannenspecialisaties is een losmakingsproces.
Mannen maken onderdelen los uit het geheel van het vrouwenwerk, veranderen ze, en
kennen er dan een mannelijke status aan toe. Omdat dat onderdeel van karakter veranderd
is voegt het zich niet meer vanzelfsprekend in het geheel van het gezamenlijk werk.
Onmerkbaar verarmt daardoor het gezamenlijk werk een beetje, al was het alleen maar
omdat een onderdeel, dat vatbaar was voor verbetering, eruit is gehaald. Geleidelijk
verdwijnen zo hele taken uit het vrouwenwerk. Wanneer het pottenbakkerswiel wordt
uitgevonden, wordt bijvoorbeeld het pottenbakken mannenwerk.
Met die nieuwe taken maken de mannen zich ook letterlijk los van de vrouwen. Het
duidelijkst is dat bij de metaalbewerkers en de pottenbakkers, die rondreizen met hun
gereedschappen en hun geheimen. Ze vervaardigen hun produkten voor andere stammen
ter plaatse, in ruil voor levensonderhoud en bewondering. Ze zijn onderling verbonden door
magie en rituelen, die het schandelijke geheim dat zij in feite vrouwenwerk doen, in
vrouwenhaat doen omzetten. Maar ook de broederschappen die met hun nieuwe
specialisaties thuis kunnen blijven, stellen zich tegenover de vrouwen op. Als ze de
verzorging van de feesten van de jaarcyclus en de magie van voldoende zon en regen op
zich nemen, veranderen ze die magie van een zaak van verbondenheid, in een zaak van
vaardigheid. Het belangrijkste wordt wie de de meeste gezangen kent, wie het beste danst.
Wanneer vrouwen niet aan een dergelijke konkurrentie meedoen - als ze al niet uitdrukkelijk
buitengesloten zijn, hebben ze wel wat anders aan hun hoofd - hebben ze de
konkurrentiestrijd met de mannen verloren; volgens de mannen tenminste. De mannen
voelen zich beter.
Zolang alleen de mannen dat vinden, verandert de verhouding tussen vrouwen en mannen
nog steeds niet wezenlijk. Het gezamenlijk werk van moeders en dochters blijft, ook als de
mannen er enkele onderdelen uitgehaald hebben, nog steeds de basis waarop het bestaan
van iedereen en de verbinding tussen broers en zusters berust.
Het matri-huwelijk, de vaste seksuele relatie, verandert het evenwicht nog niet – de vrouw
hoort nog steeds bij haar moeders en zusters. Maar omdat er nu individuele relaties ontstaan
tussen vrouwen en mannen, die botsen met het kollektieve clanbewustzijn is ook hier een
 |
 |
 |
 |