A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 4 Heerschappij: stedelijke priesters en patriarchale nomaden
74
de tijdstippen voor zaaien en oogsten moeten precies kunnen worden vastgesteld: de sterren
worden nauwkeurig bestudeerd, kalenders worden ontworpen.
Tegelijk met de staat zijn de eerste wetenschappen ontstaan. Ze zijn in handen van priesters
en ambtenaren.
Oorlog en imperialisme
Priesters en ambtenaren vormen een samenhangende groep, die scherp van de rest van de
bevolking gescheiden is: zij vormen een heersende klasse. Hun macht bestaat ook in tijden
van vrede, maar hij neemt pas vaste vormen aan door de voortdurende dreiging van
roofzuchtige nomaden in de buurt die op al die rijkdommen afkomen. Want die dreiging
dwingt de landbouwsamenleving tot verdediging, tot het kreëren van legers en
legeraanvoerders.
De landbouwrijken ontwikkelen zich in wisselwerking met de roofzuchtige nomaden in hun
omgeving, tot imperialistiese rijken: zij gaan streven naar verovering van nieuwe gebieden.
Verovering, het vormen van grote rijken, is voor de machthebbers niet alleen van belang met
het oog op de uitbreiding van het aantal belastingplichtige onderdanen, maar ook, en vooral,
voor het veilig stellen van de handel.
De landbouwsamenlevingen in de moerassige rivierdelta's zijn immers in sterke mate
afhankelijk van de handel. In moerassen worden nauwelijks grondstoffen gevonden: er
groeien geen bomen, er zijn geen stenen om werktuigen van te maken, er is geen obsidiaan,
geen metaalerts. Al deze grondstoffen zijn verderop, in de bergen te vinden. Ze moeten
moeizaam, met schepen of lastdieren worden aangevoerd en tegen graan of een ander
landbouwprodukt geruild worden. Karavanen zijn een geliefde prooi voor rovers. De steden
moeten de rovers onschadelijk maken, voor orde en veiligheid zorgen.
Zo ontstaat de wisselwerking tussen vreedzame landbouwsamenlevingen en roofzuchtige
nomaden, die de moderne beschaving heeft voortgebracht. Daarbij leveren de nomaden in
beginsel de militaire organisatievormen en de landbouwers de techniek.
De oorlog kan immers met de nieuwe technieken van de landbouwsamenlevingen heel wat
efficiënter gemaakt worden. Stenen wapens breken, metalen wapens niet. Ten behoeve van
de oorlog wordt zelfs een heel nieuw metaal uitgevonden: het brons. Brons wordt gemaakt
door koper te vermengen met wat arsenicum of tin. Het is makkelijker te gieten dan koper en
gemakkelijker te bewerken. Het is ook veel sterker. Er worden prachtige grote zwaarden van
gemaakt, en schilden en wapenrustingen.
Een andere bijdrage van de landbouwsamenlevingen aan de oorlog is de strijdwagen. In
plaats van de zware ossenkarren zoals die op het land gebruikt worden, worden lichte
wagentjes gemaakt, waarvoor paarden worden gespannen. Een ondergeschikte ment het
paard; naast hem staat de held, in volle wapenrusting. Eerst werpt hij zijn speer, daarna
springt hij van zijn wagen en probeert met zijn grote bronzen zwaard zoveel mogelijk
vijanden het hoofd af te slaan.
Wapens en strijdwagens zijn geperfektioneerd door degenen die de beste militaire
organisatie hadden, namelijk de nomaden. Hun onderlinge banden liepen immers niet via de
vrouwen van hun clans, zoals bij de landbouwvolkeren, maar via de mannen onderling, in
patriarchale clans van vaders, broers en zoons. Hun hele kultuur was oorlogskultuur, zij
hoefden geen ruimte te laten voor het verrichten en besturen van vrouwelijke landarbeid, van
vreedzame aktiviteiten zoals handel, voor bestuurlijke aktiviteiten, zoals belastingheffen. Zij
deden niets anders dan doden en plunderen, en daarom waren ze daarin ook het beste.
De stedelijke rijken probeerden zich te beschermen door muren te bouwen en grote legers
van boerenjongens - te voet - op te roepen, maar die waren geen partij voor de specialisten.
Zo werden de stedelijke landbouw- en handelsimperia steeds weer 'onder de voet gelopen',
door vreemde veroveraars. Er waren twee mogelijkheden; ze roofden alles wat los en
verwoestten alles wat vast was en trokken verder, op zoek naar nieuwe eer en rijkdom.
 |
 |
 |
 |