A.C. van Baalen & M.C.F.Ekelschot, Geschiedenis van de Vrouwentoekomst. Amsterdam 1980, De Bonte Was
Hoofdstuk 5 De klassieke beschavingen
82
Aanvankelijk leerden de Achaeërs van alles van Kreta: de schrijftaal, hoe ze schepen ;
moesten bouwen, hoe ze het beste konden handelen/roven. Maar op den duur werden ze
Kreta de baas en namen ze de macht op het eiland gewapenderhand over. Zo omstreeks
1450 voor chr. waren zij de belangrijkste handelsmacht in het middellandse zeegebied. Maar
lang duurde dat niet, want roof en veeteelt zijn slechts winstgevend zolang er wat te roven
valt en zolang er weiden om te grazen zijn.
Na de beroemde rooftocht naar Troje, waar later de heldendichten van Homerus over
geschreven zijn (waarin de schuld van die rooftocht nota bene aan een vrouw gegeven werd)
was het eigenlijk afgelopen met de Myceense beschaving. Dat is omstreeks 1200.
Vanaf die tijd tot 700 is er een groot gat in de Griekse geschiedenis. Er gebeurde helemaal
niets. Geen burchten, geen koningen, geen goudschatten - geen enkel overblijfsel van de
Kretensies-Myceense pracht is er overgebleven. Sommige geschiedschrijvers hebben aan
een natuurramp gedacht om dit te verklaren, of aan nieuwe invallen van 'barbaarse' volkeren
- maar ook die zouden sporen van massale verwoestingen moeten hebben achtergelaten, en
die zijn er niet.
De natuurramp was het patriarchaat zelf. Binnen enkele eeuwen waren door roof en veeteelt
alle bronnen van rijkdom en welvaart opgemaakt: want Griekenland heeft veel bergen en
weinig vruchtbare grond. De rijke roverhoofdmannen emigreerden naar Klein-Azië, waar nog
een redelijk welvarende, landbouwende, matrilineair georganiseerde bevolking was. Daar
lagen voor hen nieuwe mogelijkheden.
In Griekenland werd de uitgebuite bevolking inmiddels steeds armer. Bij opgravingen worden
van.iedere volgende eeuw minder nederzettingen gevonden en kleinere en primitievere
huizen - de techniek van het metselen gaat zelfs verloren. De techniek van de
metaalbewerking - de Myceners bewerkten brons, later binnentrekkende stammen hadden
de ijzerbewerkingstechniek meegebracht - is zoekgeraakt en één schrijver, Borneman, stelt
zelfs dat de latere Grieken in lappen waren gewikkeld, omdat de kunst van het klerennaaien
en knopen en knoopsgaten maken ook verloren gegaan was!
Borneman denkt verder dat de bevolking niet alleen door honger en oorlog is afgenomen
maar ook door een soort seks-baar-staking van de inheemse vrouwen, die weigerden zich
aan de patriarchale tyrannie te onderwerpen. De latere Grieken hadden de mogelijkheid tot
zo'n staking helder voor ogen: een beroemde komedie, 'Lysistrata' van de schrijver
Aristophanes gaat erover hoe de vrouwen door zo'n staking een oorlog wisten te beëindigen.
En in de vorige eeuwen hebben verschillende indianenstammen in Amerika hetzelfde laten
zien: toen ze onder een blanke overheersing moesten leven stierven ze uit.
Vrouwen hebben zich vermoedelijk nog met andere middelen verzet tegen de patriarchale
overheersing: sommigen hebben er met wapens tegen gevochten. De herinnering aan die
strijd is bewaard gebleven in de vorm van allerlei legendes over de Amazones, die zonder
mannen leefden en hun rechter borst afsneden om bij het boogschieten niet belemmerd te
worden. Zij zouden grote veldslagen tegen de patriarchale grieken geleverd hebben. Volgens
de legendes vochten ze ook met een dubbele bijl - die bijl komt ook op kretensiese
afbeeldingen van de godin voor en is dan een symbool voor de godin in de vorm van een
vlinder; zo zijn de Amazones in de overlevering ook verbonden met de strijd tussen de
vrouwen- en mannenreligie. Want ook in Griekenland moet er een harde strijd gestreden zijn
tussen de moedergodinnenvererende inheemse clans en de 'gemengde' kretensiese
vrouwen aan de ene kant en de patriarchale, vaderrechtelijke Achaeërs aan de andere kant.
Privé-eigendom van de grond, geld, slavernij en de opbouw van de stadsstaat
Tussen ongeveer 1200 en 700 is Griekenland verarmd en ontvolkt. Wat er overbleef was een
patriarchale woestijn. Het grote raadsel is hoe zo omstreeks 700 v. chr. de welvaart
teruggekomen is, op basis van een soort ekonomie die zoveel grotere
uitbuitingsmogelijkheden in zich had dan vroegere vormen, dat hij de tweede stap werd op
weg naar het latere kapitalisme. (De eerste stap was de patriarchale eigendom van vrouwen,
 |
 |
 |
 |