Anneke van Baalen en Marijke Ekelschot, TEGENNATUURLIJK, Amsterdam 1985, De Bonte Was
75
Er werd een nieuw sociokraties demokratiebegrip ontwikkeld waarvan de hoofdbeginselen
zijn:
- ieder mens heeft een eigen, unieke persoonlijkheid;
- het doel van het leven is om die persoonlijkheid te ontplooien;
- iedereen heeft het recht op een eigen ontwikkeling, dus om eigen wegen te zoeken ter
ontplooiing van de unieke persoonlijkheid;
- mensen moeten elkaars persoonlijkheid respekteren en ruimte laten voor elkaars
ontwikkeling;
- meningen en opvattingen vormen een essentieel onderdeel van de zich ontplooiende
persoonlijkheid;
- mensen moeten elkaars meningen dus respekteren (dat is de ‘tolerantie’ van het oude
humanisme);
- mensen zijn gelijk dus hun meningen zijn ook gelijk;
- te proberen iemands mening te veranderen is een inbreuk op diens persoonlijkheid;
- het doen van algemene uitspraken (het is zus en zo) veronderstelt het eigen gelijk en
respekteert de mening van de anderen niet (je moet dus zeggen: ik vind...);
- niemand kan gedwongen worden zijn mening te argumenteren; ‘ik voel dat nu eenmaal zo’
is immers ook een uitdrukking van de persoonlijkheid, zuiverder dan vervreemde, rationele,
aangeleerde argumenten;
- van het verbieden van de uiting van meningen kan geen sprake zijn: meningen vormen een
onvervreemdbaar deel van de persoonlijkheid, en uiting van meningen is essentieel voor de
menselijke ontplooiing; wie uitingen van fascisme wil verbieden is net zo erg als fascisten
zelf.
De oude demokratiese grondrechten zijn samengevloeid tot één grondrecht, namelijk dat op
individuele ontplooiing. Het vroegere negatieve karakter van de grondrechten, namelijk
bescherming tegen een hebberige en bemoeizuchtige overheid, werd hiermee opgeofferd
voor een positieve claim op diezelfde overheid om de middelen beschikbaar te stellen voor
de volledige ontplooiing. Dit betekende dat veel mensen die zich bij enige
zestigerjarenbeweging aansloten de revolutionaire bevrijding van het juk van patriarchaat,
kapitalisme, seksuele repressie, psychologies geweld of welke vorm van ‘struktureel geweld’
dan ook, gingen opvatten als iets wat op korte termijn bereikt kon worden door zelf te
veranderen, met hulp of steun van enige vorm van terapie. Vrijheid en gelijkheid werden zo
iets wat in het hier en nu los van welke konkrete machts- en uitbuitingsverhoudingen dan ook
individueel gevoeld en beleefd kon worden. Pioniers daarin waren juist die deelnemersters
aan autonome bewegingen die afkomstig waren van de zojuist demokratiserende of
gedemokratiseerde sociokratiese opleidingen, waar zij bijvoorbeeld opgeleid werden met de
‘mensvisie’ van Carl Rogers:
‘In de eerste plaats is de vrijheid waarover ik spreek in wezen iets innerlijks, iets dat in de
levende persoon bestaat helemaal afgezonderd van alle keuzen of alternatieven van buitenaf
die wij zo vaak als vrijheid beschouwen.’ ... ‘De vrije mens treedt vrijwillig, verantwoordelijk
en vrij de wereld in, om in deze wereld wier voorbestemde gebeurtenissen met hem en zijn
spontane keuze en wil verweven zijn, zijn belangrijke rol te spelen.’... ‘De volledig
functionerende persoon ... ervaart niet alleen, maar maakt ook gebruik van de meest
absolute vrijheid wanneer hij spontaan, vrij en vrijwillig datgene kiest en wil wat absoluut
bepaald is.
23
‘
Rogers’ volledig funktionerende persoonlijkheid die uit zichzelf doet waar vroeger autoriteit,
ja misschien zelfs wel geweld voor nodig was, is naar bedrijfsleven en overheid vertaald de
persoon die gelooft in de organisatie waarvoor zij werkt; die samenvalt in het hele doen en
laten met de doelen van die organisatie.
Toen De Bonte Was in 1977 een pleidooi hield voor een tweebenenbestaan, waarin de vrije
tijd besteed zou worden aan het feminisme en de werktijd aan het zo nonchalant mogelijk
23
C.R. Rogers, Leren in vrijheid (1969), De Toorts 1973, p. 230, 231, 253
 |
 |
 |
 |