Anneke van Baalen en Marijke Ekelschot, TEGENNATUURLIJK, Amsterdam 1985, De Bonte Was
76
geld verdienen
24
, viel het hele welzijnswerk over haar heen dat dit nu werkelijk propaganda
voor schizofrenie was.
25
Het bleek voor veel vrouwen niet eens meer denkbaar dat betaald
werk geen zelfvervulling maar geldverdienen is, waarvan de voorwaarden bepaald worden
door betreffende instantie. Hun werk was hun leven en dat wilden ze uitbreiden naar de
vrouwenbeweging.
Individualisering en groepsproces
De in versneld tempo in Nederland overgenomen amerikaanse metoden ter sociokratisering
van de burokratie werken met psychologiese technieken ter beheersing van mensen. Het zijn
technieken die veel vreugde verschaft hebben aan satirici en op hun beurt schijnen die
satirici weer veel vreugde te verschaffen aan degenen die die technieken gebruiken, zoiets
als vroeger Fons Jansen en ‘de lachende kerk’.
Wij hebben het wel eens eerder de techniek van het ‘openbreken’ genoemd, die
fleksibilisering van nog een beetje ouderwetse mensen die wat zij in hun privéleven doen,
laten en denken opvatten als iets wat anderen niet aangaat. Ze kunnen weigeren
mededelingen over hun persoonlijk leven ‘in te brengen in de groep’ en zullen dan als
aantekening krijgen dat ze ‘gesloten zijn’, niet koöperatief, niet werkelijk geïnteresseerd in
mensen.
26
Misschien wordt hen zelfs individuele begeleiding aangeboden of een terapie of -
als ze maar koppig volhouden - een suggestie om zich een tijdje te laten opnemen om aan
zichzelf te kunnen werken. Maar uiteindelijk zal altijd blijken dat degenen die niet meedoen
gewoon eenvoudig hun diploma niet krijgen. Degenen die wel willen meedoen leren snel en
zetten zich ferm aan het openbreken van aarzelende groepsleden; ze gelóven er ook
werkelijk in dat ze ‘vrijer’ en ‘ontplooider’ worden, dat ze ‘groeien’, ‘zichzelf leren eksploreren’
en dat ze, als ze dat allemaal niet doen, ongeschikt zijn voor de funkties waarvoor ze worden
opgeleid.
Wat ieder overkomt in dit soort opleidingen is voorspelbaar, omdat de gebruikte technieken
op rationele, wetenschappelijke manier zijn uitgedacht en aangeleerd. Zij berusten op
dezelfde basis als de beruchte lotgevallen van de burgerster bij het loket van de ouderwete
burokratie: op een stelsel van formeel-rationele, berekenbare, techniese regels en normen.
Die regels werken met hetzelfde verwarrende mengsel van voorspelbaarheid en willekeur als
die van het recht; alleen ontbreken er beroepsinstanties en advokaten en de rechter rekent
het bestrijden van deze willekeur (deze ‘aantasting van de persoonlijke integriteit’) zelden tot
zijn of haar verantwoordelijkheid, net zo min als zij zich met andere ‘techniese’ kwesties zou
bemoeien. Er is dus duidelijk sprake van een taakverdeling tussen burokratie en sociokratie,
met eigen autoriteiten, regelsystemen en sankties; het ene parlementair-juridies, het andere
psycho-socio-natuurwetenschappelijk.
Zij kunnen op elkaar aansluiten omdat beide systemen formeel zijn, geen inhoud hebben; het
sociokratiese is een aanvulling op het burokratiese en kan als de rust hersteld is -
bijvoorbeeld door de werkloosheidsdreiging van de krisis - weer verdwijnen.
Binnen de sociokratie gelden de regels van de formele demokratie slechts in uitzonderlijke
gevallen. In principe wordt gestreefd naar konsensus in plaats van meerderheidsbesluiten;
juist omdat ervan uitgegaan wordt dat de hele persoon met haar hele hebben en houden zich
inzet voor de doelen van de organisatie is het dissidentschap uitgesloten; het
konsensusstreven leidt eerst tot massale overtuigingspogingen van de dissidente en
vervolgens tot kollektieve uitstoting. De formele rechtspositie van de dissident blijkt in de
praktijk meestal niet tegen dit proces opgewassen, juist omdat volgens het ambtenarenrecht
24
Feminist I en II, De Bonte Was, Amsterdam 1977. Zie ook Geschiedenis van de vrouwentoekomst
(noot 10), hoofdstuk 12
25
Zie bv. Socialisties-Feministische Teksten 2, Sara, Amsterdam 1978, p. 214 v.
26
Zie over het groepsproces Zusterschap en daarna, De Bonte Was/Vrouwenkrant, Amsterdam 1982,
p. 144 v. en in Feminist III, De Bonte Was, Amsterdam 1982, De Verwarring, p. 13 v.
 |
 |
 |
 |