De Bonte Was, VROUWEN OVER HULP BIJ ZIEKTE EN PROBLEMEN, Amsterdam 1978
30
Dure mannen en goedkope vrouwen
De afgelopen 50 jaar heeft de mediese wetenschap zich aardig weten te ontwikkelen. De messen
werden steeds scherper, de chemie heeft heel wat nieuwe medicijnen verschaft en een heel
bolwerk van al dan niet elektroniese apparatuur neemt in ieder zichzelf respekterend ziekenhuis
een aanzienlijke plaats in. En dat allemaal om ons beter te maken. Er wordt echt voor ons
gezorgd!
Toch denken we dat dat niet het geval is. We horen zoveel verhalen van vrouwen (en mannen)
juist over het gebrek aan verzorging, aandacht en gezelligheid, kortom al die zaken die zo
onlosmakelijk verbonden zijn met beter worden. Al was het maar omdat we ons van vroeger
herinneren hoe prettig het was om in een hoekje van de huiskamer beter te liggen worden. Het
huishouden ging gewoon door, alleen met wat extra aandacht voor de zieke. En daar knapte je
echt van op. Goed, hoe aardig je iemand ook over de bol aait, een blindedarmontsteking zal er
niet mee overgaan. Maar het staat vast dat alleen messen, machines, peniciline en narcose daar
ook niet voor kunnen zorgen. En in die hoek zit de 'vooruitgang'; al die spullen worden steeds
beter, uitgebreider, wegwerpachtiger en ingewikkelder.
En ook komt er tegelijkertijd steeds meer de suggestie dat er steeds beter voor ons gezorgd
wordt. In ieder ziekenhuis loopt wel een psycholoog, een maatschappelijk werker, een agoog en
wat al niet, allemaal om voor ons te zorgen. We weten natuurlijk best dat dat onzin is. Dat zo
iemand met wie je misschien na een afspraak een uurtje kan praten nooit kan opwegen tegen de
alledaagse aandacht en gezelligheid waar echt behoefte aan is als je beter ligt te worden. En die
is niet uitgebreid. Integendeel, daar is en wordt ontzettend op beknibbeld onder het motto: het
moet allemaal zo efficiënt mogelijk.
In het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam zijn alle patiënten op een interkom aangesloten. Wil
je iets hebben, dan druk je op een belletje, uit de muur komt een stem die vraagt wat je moet.
Heel efficiënt want je zult je wel drie keer bedenken eer je belt en voor het hele schakelbord is
maar één verpleegster nodig.
Verpleegster schrijf ik automaties. Alsof dat vanzelfsprekend is. Vroeger waren er immers alleen
maar verpleegsters. Maar toen was het beroep van verplegen en verzorgen ook nog heel anders.
Toen hadden die verpleegsters met elkaar de verantwoordelijkheid voor een heel pakket van
taken, en ze waren daar vrij zelfstandig in (afgezien van de zo nu en dan zeer vervelende
hoofdzuster die immers in zo'n onduidelijk niemandsland tussen het mannenwerk en het
vrouwenwerk ingeklemd zat). Nee, vanaf de entree van de techniek in het ziekenhuiswezen, en
vanaf het moment dat het interessanter gevonden kon worden om aanwezig te zijn bij een
operatie op een zeg maar 60-jarige sportleraar wiens hart vervangen werd door dat van een 3-
jarige baviaan, om hem zo nog honderd dagen in leven te kunnen houden, dan het uren aanwezig
zijn bij iemand die op sterven ligt, vanaf dat moment begonnen ook mannen het beroep
interessant te vinden. Als pluspunt kwam daar trouwens nog bij dat de salarissen redelijk
aantrekkelijk geworden waren in de loop der tijden. Die hogere salarissen hadden trouwens nog
een andere konsekwentie. Eigenlijk waren verpleegkundigen (zo heet dat tegenwoordig) te duur.
Dus werd van hun werk een deel afgesplitst en ontstond daarmee een nieuw beroep, dat van
ziekenverzorgende. Die waren er niet voor het zeg maar ingrijpen en technies handelen, maar
voor de dagelijkse verzorging en het schoonmaken: een stuk goedkoper. Met de komst van dat
beroep, dat vanzelfsprekend in eerste instantie een vrouwenberoep was voltrok zich de eerste
scheiding binnen de verpleegkundige/verzorgende afdeling van het ziekenhuiswezen. Een
duidelijke hiërarchie kwam er ook: aan het hoofd op een afdeling een verpleegkundige,
daaronder wat ziekenverzorgenden, leerling-ziekenverzorgenden en in veel gevallen ook
verpleeghulpen en/of Inasmeisjes.
 |
 |
 |
 |