De Bonte Was, VROUWEN OVER HULP BIJ ZIEKTE EN PROBLEMEN, Amsterdam 1978
53
Laten we nog eens kijken naar de gevolgen van deze 'behoud van energie'-theorie voor mannen-
en vrouwenrollen. Het is merkwaardig dat mannen hun voortplanting niet in gevaar brachten
door het hebben van intellektuele bezigheden. In tegendeel, omdat het de roeping van de mannen
uit de welgestelde bevolkingslagen was om zich in aktiviteiten te ontnplooien en niet als
fokhengsten te dienen, moesten ze juist oppassen dat seksualiteit geen energie zou wegzuigen
van hun 'hogere funkties'. Dokters waarschuwden mannen ervoor 'hun zaad (d.w.z. het wezen
van hun energie) niet roekeloos te verspillen', maar zich te ontzien met het oog op het
'beschavende streven' waaraan zij zich gewijd hadden. Jongens werden tijdens hun opleiding
streng van meisjes gescheiden, behalve op een enkel seksueel uitje na, waaraan niet zo zwaar
werd getild, en maagdelijkheid werd in mannen dikwijls evenzeer gewaardeerd als in vrouwen.
Verzwakt sperma kon het gevolg zijn van teveel 'uitspattingen' en dat kon op zijn beurt tot
zwakke kinderen leiden.
Aan de andere kant waren de dokters het erover eens dat, omdat voortplanting het hoogste
levensdoel van de vrouw was, zij haar lichamelijke energie naar binnen moest richten, naar de
baarmoeder. Gedurende piektijden van seksueel energieverbruik moest alle andere aktiviteit
vertraagd worden of zelfs helemaal ophouden. In het begin van hun vruchtbare periode moesten
vrouwen veel bedrust nemen om ze te helpen hun energie te richten op het reguleren van de
menstruatie, een proces dat overigens jaren kon duren. Hoe langer een zwangere vrouw rustig in
bed lag, hoe beter. Tijdens de overgang werden vrouwen vaak weer in bed gestopt. Opvoeders
waren er als de kippen bij om op medies gezag van mening te zijn dat voor vrouwen hoger
onderwijs lichamelijk gevaarlijk kon zijn. Te veel ontwikkeling van de hersens zou de
baarmoeder kunnen doen verschrompelen. De ontwikkeling van de voortplantingsorganen was
onverenigbaar metgeestelijke ontwikkeling.
Zelfs als de vrouw de keus zou maken om zich aan intellektuele of andere 'onvrouwelijke'
bezigheden te wijden, kon ze nauwelijks verwachten om aan de heerschappij van haar
baarmoeder en eierstokken te ontsnappen. In 'The Diseases of Women (Vrouwenziekten, 1849)
schreef Dr. F. Hollick: 'De baarmoeder is het orgaan dat het vrouwenlichaam beheerst, omdat
deze het makkelijkst te prikkelen is, en zo direkt door de vertakking van de talrijke zenuwen,
verbonden is met ieder ander deel van het lichaam. Voor andere mediese theoretici waren het de
eierstokken die het middelpunt van de aandacht vormden. De dokters schreven in hun
leerboeken niet alleen lyrisch over de macht van baarmoeder en eierstokken, in de praktijk
stelden ze naar aanleiding van vrijwel iedere vrouwelijke klacht, van hoofdpijn tot keelpijn en
indigestie, 'stoornissen' van baarmoeder en eierstokken vast. Kromming van de ruggegraat,
slechte houding of pijn ergens in de onderste helft van het lichaam kon alleen het gevolg zijn van
'verplaatsing' van de baarmoeder en bijvoorbeeld verstopping werd veroorzaakt door druk van de
baarmoeder op de darmen.
De psychologie van de eierstok
Wanneer de baarmoeder en de eierstokken het lichaam van een vrouw konden overheersen, was
het maar een klein stapje tot de eierstokken de hele persoonlijkheid van de vrouw hadden
overgenomen. In de 19
e
eeuw was het grondidee dat de vrouwelijke psychologie slecht
funktioneerde als verlengstuk van de vrouwelijke voortplanting, en dat de aard van de vrouw
geheel bepaald was door haar voortplantingsfunkties. De gebruikelijke mediese visie was dat 'de
eierstokken aan vrouwen al haar karakteristieke eigenschappen van lichaam en geest geven'. En
Dr. Bliss merkt op dat 'de invloed van de eierstokken op de geest tentoongespreid wordt in de
listigheid en huichelachtigheid van vrouwen'. Volgens deze 'psychologie van de eierstok' werden
alle 'natuurlijke' eigenschappen van vrouwen gereguleerd vanuit de eierstokken en alle
stoornissen - van prikkelbaarheid tot krankzinnigheid - konden aan een of andere ziekte van de
 |
 |
 |
 |