De Bonte Was, VROUWEN OVER HULP BIJ ZIEKTE EN PROBLEMEN, Amsterdam 1978
85
De verzorgingsstaat
Zou dat niet een droom van ons allen zijn, een verzorgingsstaat? Eindelijk kunnen vrouwen eens
iets voor zichzelf gaan doen, terwijl de overheid het verzorgende werk op zich neemt. Heerlijk!
Maar het is geen droom, het is werkelijkheid. Omdat de overheid tegenwoordig zo belangrijk is,
zijn er namelijk allerlei wetenschappen die proberen te onderzoeken wat de overheid (of de
staat) eigenlijk is en hoe hij werkt.
Deze wetenschappen hebben vastgesteld dat de overheid in de vorige eeuw niet zo belangrijk
was, dat hij alleen voor orde en rust moest zorgen; dat noemen ze dan een nachtwakersstaat.
Maar tegenwoordig is het maatschappelijk leven zo ingewikkeld dat het partikulier initiatief het
niet meer allemaal kan bijhouden, dus nu moet de staat gaan ingrijpen en voor iedereen zorgen.
Er is zelfs een jurist geweest die heeft gezegd dat de staat vroeger vaderlijk was (vermanend en
straffend) en nu moederlijk is geworden. Toch is het niet zo dat we ons allemaal verzorgd en
bemoederd voelen, dus er klopt iets niet. Dat ligt voornamelijk aan twee dingen: de staat is geen
moeder - het is een mannenorganisatie die die mensen in dienst kan nemen om voor mensen te
zorgen; en ten tweede, al zou die organisatie dat kunnen doen, in werkelijkheid heeft hij allerlei
dingen te doen die dat verhinderen.
De staat, het geheel van alle soorten overheden, is een organisatie die voor orde en rust moet
zorgen. Dat bepaalt de bezigheden van de mensen in overheidsdienst. In beginsel worden in ons
soort samenleving alle andere soorten behoeften die mensen hebben door het partikuliere
initiatief vervuld, en dan met name door dingen te produceren in ondernemingen. Investeerders
(mensen die kapitaal hebben) en ondernemers beslissen wat zij voor ons zullen produceren door
uit te rekenen waar zij het meeste winst mee kunnen maken. Wie geen kapitaal heeft verkoopt
zijn arbeidskracht tegen geld, of geeft haar arbeidskracht aan een man in ruil voor kost en
inwoning. De vraag hoeveel geld er voor de arbeidskracht zal worden betaald hangt af van de
strijd tussen de ondernemers onderling (konkurrentie) en van de strijd van de arbeiders tegen de
ondernemers (loonstrijd, klassestrijd). In deze gevechten worden de hoofdlijnen van het
maatschappelijk gebeuren bepaald, maar orde en rust kunnen ze niet voortbrengen, terwijl die
juist voor het ongestoord voortgaan van de produktie zo nodig zijn. En ook dat ekonomiese
proces loopt helemaal niet goed, uit zichzelf, doordat bijvoorbeeld soms teveel geïnvesteerd
wordt zodat er tevee1 produkten komen, er niet genoeg geld is om ze te kopen en er een krisis
ontstaat waardoor er helemaal geen werk meer is. En verder zijn de ondernemers alleen bezig
met hun eigen winst, dus ze zijn kortzichtig: ze laten hun arbeiders verhongeren en
verkommeren; ze laten ze in slechte huizen wonen en buiten ook de vrouwen en kinderen uit; er
ontstaan ziektes en epidemieën.
Onder druk van het opkomende socialisme aan het eind van de 19e eeuw bedenken
vooruitstrevende ondernemers dat het toch veel beter zou zijn als er goede scholen zouden zijn
voor de arbeiders kinderen en als er iets aan de gezondheid van arbeiders gedaan zou worden, en
als arbeidersvrouwen thuis zouden blijven om hun kinderen goed op te voeden. En de enige die
alle ondernemers, ook de kortzichtige die dergelijke maatregelen niet willen, kan dwingen, is de
overheid, dus die moet daar dan maar wetten over maken.
En zo is sinds het eind van de vorige eeuw de overheid steeds meer in de chaos gaan ingrijpen
door die dingen te organiseren en te produceren die voor het bedrijf niet winstgevend zijn, door
talloze ekonomiese maatregelen te nemen die de winstmogelijkheden van bedrijven vergroten,
door maatregelen die de konkurrentie tussen middenstanders moeten verminderen, en door
wetten om de levensomstandigheden van de arbeiders te verbeteren: volksgezondheid,
woningbouw, kinderbescherming.
 |
 |
 |
 |