van Baalen, Ekelschot, Harmsen en van Leeuwen, ZUSTERSCHAP EN DAARNA, geschiedenis van het radikaal
feminisme adhv tien jaar Amsterdamse Vrouwenkrant, Amsterdam 1982, de Bonte Was
hoofdstuk 3, ONZEKERHEDEN EN IDENTITEITEN
50
voor uit dat vrouwen onderdrukt worden door mannen, in plaats van door iets
'vaags' als 'het systeem' of 'anderen'.
Pauline: "Het was toen ook voor het eerst dat er iemand uit de redaktie vertrok
omdat ze het niet eens was met het beleid. Ze vond dat we teveel de kant van de
mannenhaat uitgingen. Nou waren de meesten van ons wel hetero, maar tot dan
toe hadden we het nooit zo over mannen gehad. Wel herinner ik me van de ver-
liefdheidskrant, dat we gesprekken hadden over of je misschien maar helemaal
niet meer verliefd moest worden, al is daarvan in die krant nog niet zoveel terug
te vinden. En na de krant over seksueel geweld, dat was echt een slopende ver-
gadering, moest er besloten worden welk tema de volgende krant zou hebben -
we aarzelden tussen zwangerschap of gedwongen heteroseksualiteit. Dat laatste
speelde echt heel erg voor een aantal van ons, was een probleem; twee, drie da-
gen in de week bezig met de Vrouwenkrant en dan 's avonds bij je vriendje in
bed. Dat was een beetje raar."
De krant over gedwongen heteroseksualiteit zou eigenlijk beter 'ontwenning'
kunnen heten, want dat is het sleutelwoord in bijna alle verhalen. 'Elke dag is een
ontwenningskuur, terug naar het nulpunt. Met een vriendin vrijen, heel voorzich-
tig', aldus één schrijfster. En: 'Ik heb nog zoveel af te breken aan manieren van
denken, voelen, reageren. Met het gevolg dat ik soms helemaal niet meer weet
wie ik ben. Raak in de war van vrouwen om me heen.' Bijna op elke bladzij is ook
een citaat te vinden uit Verena Stefan's roman 'ontwenning', die volgens Pauline
door een groot deel van de redaktie werd verslonden. Pauline: "Net als Stefan
hadden we het er alsmaar over hoe moeilijk het was om van je heterokonditione-
ring af te komen. Dat was een moeizaam en vooral een heel langdurig proces, vol
met voetangels en klemmen. Alle diskussies gingen over hoe hetero we waren,
tot in het diepst van onze ziel. Twee vrouwen van de krant waren op elkaar ver-
liefd, al sinds het verliefdheidsnummer. Maar het werd alsmaar niets en dat von-
den we heel gewoon. En zij ook. Want ja, daar zat de heteroseksualiteit tussen."
Pauline is ook het meisje links op de voorkant van de krant over gedwongen he-
teroseksualiteit, waarop ze verliefd kijkt naar een ander meisje. Een lief en hoop-
vol plaatje. Pauline daarover: "Ja, dat was een echte Vrouwenkrantliefde. Ik was
verliefd geworden op een meisje met wie ik samen een stukje had geschreven
voor het nummer over seksueel geweld. Zij schreef met hele grote letters op klei-
ne papiertjes en ik schreef daar dan van alles tussen. Toen kwam die krant over
gedwongen heteroseksualiteit, en we raakten in een soort euforie. Zij had het uit-
gemaakt met haar vriendje en dat kwam ze heel blij op de krant vertellen, heel
entoesiast. Dat vond ik zo leuk, dat ik een kadootje meenam naar de krant en dat
aan haar gaf. Toen bedachten we ook dat we samen naar het park wilden en op
de foto voor de krant, dat leek me enig. Dus liepen wij giechelend door het park,
met de fotografe achter ons aan, die nog steeds bij haar vriendje zat en het alle-
maal helemaal niet zo leuk vond en wou dat het maar voorbij was. Die foto was
echt het hoogtepunt van onze relatie. Daarna ging het snel bergafwaarts; ik keek
wel telkens verlangend naar haar raam als ik 's avonds laat door de straat fietste
waar ze woonde, maar dat leidde nergens toe; ik viel alleen maar van mijn fiets
want het was daar opgebroken. Daarna ging ze een tijdje weg en kwam er voor
haar ook weer een vriendje bij kijken dus toen was het snel afgelopen."
Nummer 53 was een krant met vooral persoonlijke, redaktionele gevolgen. Drie
nieuwe vrouwen - Emma van Lohuizen, Connie Franssen (had al eerder een jaar
in de redaktie gezeten) en Heleen Buys, gingen vooralsnog opgewekt mee in het
proces dat iedereen zelf 'radikalisering' noemde. Voor drie anderen werd het min
of meer te gortig, Johanna de Haan, en later Muriel Agsterribbe en Noor Bos,
vertrokken. En ook voor Henriëtte Bonarius was het hele gebeuren niet zo feeste-
lijk als de inleiding ('eindelijk besloten we de al járen bestaande twijfels onder
 |
 |
 |
 |